I blas Gogerddan heb dy dad...
Os ydych chi'n anwybyddu'r gemau pleidiol yr hyn sy'n gwahanu'r rheiny sy'n dymuno gweld refferendwm ar bwerau'r cynulliad flwyddyn nesaf a'r rheiny sy ddim yw eu barn ynghylch yr hyn fyddai'n digwydd.
Dyw'r rhai sydd am weld pleidlais ddim yn sicr y bydd hi'n cael ei hennill ond maen nhw'n meddwl nod 'na siawns go dda y byddai hi. Hyd yn oed os oedd hi'n cael ei cholli fyddai hynny ddim yn ddiwedd y byd ym marn y garfan hon. Ni fyddai'r pwerau presennol yn cael eu colli. Gellid parhau i sicrhau rhagor o bwerau deddfu trwy LCOs a phwerau fframwaith ac ymhen cwpwl o flynyddoedd gofyn y cwestiwn i'r cyhoedd am yr eildro mewn refferendwm arall.
Barn Peter Hain ac eraill yw y byddai'r bleidlais mwy na thebyg yn cael ei cholli oherwydd amhoblogrwydd cyffredinol gwleidyddion ar hyn o bryd. Fe fyddai hynny'n atal y broses ddatganoli am ddegawd. Ni fyddai pobol Cymru yn cymryd yn garedig at weld y cwestiwn yn cael ei ofyn drosodd a throsodd nes i'r gwleidyddion gael yr ateb y maen nhw'n dymuno clywed.
Un o'r pethau rhyfedd am y ras i ddewis yr arweinydd Llafur oedd bod y rhan fwyaf o bobol Plaid Cymru yn y Cynulliad am weld Edwina Hart yn ennill. Y teimlad oedd y byddai hi, mwy na thebyg, yn fodlon cymryd risg a galw pleidlais. Hi hefyd fyddai'r ffigwr Llafur fyddai'n gallu darbwyllo pleidleiswyr craidd y blaid nad rhyw gynllwyn 'nashi' oedd y refferendwm.
Mae Carwyn, yng ngolwg y pleidwyr, yn ddyn rhy bwyllog a rhy ofalus i fentro galw refferndwm heb fod yn saff o'i hennill. Maen nhw'n poeni hefyd bod arno fe ormod o ffafrau i aelodau seneddol y Blaid am eu cefnogaeth yn yr etholiad.
Amser a ddengys faint o sail sydd na i'r ofnau hynny ond mae'n werth nodi nad oedd angen cefnogaeth yr holl aelodau seneddol yna ar Carwyn i ennill yn y diwedd. Yn ddiarwybod i bawb roedd ei bobol wedi gosod sylfaeni cadarn i'w hymgeisydd ymhlith aelodau cyffredin y blaid ac undebwyr llafur dros gyfnod o flynyddoedd. Roedd rheiny'n hen ddigon i sicrhau ei fuddugoliaeth. Sgiliau felly sydd angen i ennill refferendwm hefyd.
Mae agwedd rhai o'r bobol sy'n mynnu "mynd amdani" beth bynnag yw'r amgylchiadau yn fy atgoffa fi o eiriau'r hen gân "Plas Gogerddan";
"A'r hyn atebai llais o'r mur,
Trwy Gymru tra rhed dwfr,
Mil gwell yw marw'n fachgen dewr
Na byw yn fachgen llwfr"
Roeddwn i'n meddwl ei bod hi'n gân dwp pan oeddwn i'n bump oed a dwi dal i feddwl hynny. Yn amlach na pheidio byw'n llwfr sydd orau! Rhywle rhwng safbwyntiau cefnogwyr "refferendwm doed a ddelo" a rhai Peter Hain y mae'r strategaeth gywir i'r rheiny sy'n dymuno pleidlais "ie", fe dybiwn i. A phwy sy rhywle rhwng y safbwyntiau hynny? Carwyn Jones.
Golygydd Materion Cymreig y Â鶹¹ÙÍøÊ×Ò³Èë¿Ú yn blogio'n rheolaidd ar faterion gwleidyddol Cymru.
SylwadauAnfon sylw
Efallai dy fod wedi esbonio hyn eisoes ond dwi yn ceisio cael claerder ynghlyn a'r broses yn fy meddwl. Oes rhywun all helpu ?
Gyda etholiad cyffredinol rhywle rhwng Mai a Mehefin. Beth yw'r dyddiad olaf cyn etholiad fyddai Peter Hain yn gallu rhoi caniatad ? Petai Peter Hain wedi rhoi ei ganiatad cyn yr etholiad ond bod Llafur yn colli a fyddai yn rhaid i'r Ceidwadwyr gadw at ei addewid ac os felly beth fyddai'r amserlen. Beth hefyd fyddai'r cyfnod lleiaf sydd yn rhai ei ganiatau rhwng cyflwyno cais a chynnal etholiad a ellid ei gyfuno gyda dyddiad yr etholiad cyffredinol. Tybed a fyddai rhai Toriaid yn dymuno rhoi caniatad yn gynnar ar ol buddugoliaeth yn y gobaith y byddai'r bleidlais yn methu. O aros mae'n bosibl y byddai effaith ei polisiau yn uno gwrthwynebwyr ac yn cryfhau'r dadl dros gryfhau pwerau'r Cynulliad. Mae gen i nifer o gwestiynnau eraill ond dwi yn meddwl fod hwnna yn ddigon o gowdal ar hyn o bryd.
1. Yn dechnegol gallai Peter Hain rhoi caniatad ar unrhyw adeg cyn i'r Prif Weinidog ymddiswyddo ar ôl colli etholiad. Mae gweinidogion yn parhau'n weinidogion tan hynny. Serch hynny mae'n draddodiad mai dim ond penderfyniadau cwbwl angenrheidiol sy'n cael eu gwneud ar ôl galw etholiad.
2. Nid oes modd i lywodraeth newydd negyddu'r penderfyniad heb gyflwyno mesur i ddiwygio Deddf Llywodraeth Cymru.
3. Yn sicr mae rhai o wrthwynebwyr datganoli pellach am weld refferendwm gynnar.
Dwi'n credu y bydd yna 'boodbath' ar ryw adeg wedi'r Toriaid i ennil yr etholiad nesa'. Rwy'n golygu'r toriadau mawr yng ngwariant a swyddi cyhoeddus. Rwy'n cytuno gyda hyn. Mae'r cwpwrdd yn cael ei lenwi gydag arian benthyg. Ond, fel Cymro i'r carn, rwyf am gweld y refferendwm yn llwyddo. Dwi'n meddwl y byddai hi'n well aros hyd nes fydd effeithiau pendyrfyniadau'r Toriaid yn cael eu teimlo. Ond wedi dweud hyn....a fyddan't yn gallu argyhoeddi'r cyhoedd (y Cymry yn ogystal)yn gyffredinol fod y toriadau 'ma'n gwbwl angenreheidiol?
Byddai pleidlais ‘na’ mewn refferendwm ar Ran 4, yn dechnegol, yn cymeradwyo’r setliad sydd ohoni. Ond ryn ni i gyd yn gwybod fyddai hi ddim yn hir nes bod pobl Gwir Gymru yn honni mai pleidlais yn erbyn datganoli oedd y canlyniad. Byddai'r ymgyrch dros ddiddymu’r Cynulliad yn dechrau o ddifri y diwrnod ar ôl unrhyw bleidlais 'na'. Dyna’r broblem i’r rhai sydd o blaid pleidlais ‘ie’.