06 Medi 2011
Sylwadau Glyn Evans yn dilyn gweld PATAGONIA Yr Hirdaitth / The Long Journey. Cynhyrchiad Theatr Cenedlaethol Ieuenctid Cymru, 2011. Clwyd Theatr Cymru, Yr Wyddgrug. Medi 5, 2011.
Tybiaf mai'r hunllef fwyaf i gyfarwyddwr neu gynhyrchydd sioe lwyfan yw gorfod ei gwneud yn ddwyieithog.
Mae rhywun yn prysur ddod i gredu fod cael cynhyrchiad dwyieithog esmwyth a fyddai'n boddhau pawb yn gwbl amhosib.
Ond o gynhyrchiad i gynhyrchiad dyma'r her sy'n wynebu Theatr Cenedlaethol Ieuenctid Cymru a phob blwyddyn mae'n gwneud ymdrech lew i'w goddiweddyd.
Gyda'r cynhyrchiad eleni yn troi o gwmpas y mudo o Gymru i sefydlu Cymru newydd Gymraeg ym Mhatagonia yn 1865 yr oedd yr her gymaint mwy gan fod yr iaith mor ganolog i'r holl fenter.
Dim ond i raddau, fe fentrwn ddweud, y llwyddodd yr elfen ddwyieithog o'r cynhyrchiad gan roi mwy, mae'n debyg, i'r rhai hynny a ddeallai'r ddwy iaith.
Ymroddiad
Cychwynnodd y cwmni ar ei daith o gynhyrchiad Tim Baker yng Nghanolfan y Celfyddydau, Aberystwyth, Medi 4 gydag ail berfformiad yng Nghlwyd Theatr Cymru Medi 5 a dau berfformiad yn Theatr Richard Burton, Coleg Cerdd a Drama Cymru, Caerdydd, Medi 7 ac 8.
Cryn her o fewn ychydig ddyddiau i berfformwyr ifanc ond her a dderbyniwyd ganddynt ag arddeliad a'r ymroddiad hwnnw sy'n dod mor naturiol i'r cwmni hwn
Gallai teitl y cynhyrchiad, Patagonia, Yr Hirdaith - The Long Journey beri dryswch i'r rhai sy'n gyfarwydd 芒 "Hirdaith Edwyn [Cynrig Roberts]" ond Hirdaith y cynhyrchiad hwn fodd bynnag yw'r saith mil o filltiroedd ar long hwyliau'r Mimosa i draeth ger y fan a elwir yn Borth Madryn erbyn heddiw.
Y daith honno sy'n mynd 芒'r rhan fwyaf o amser y cynhyrchiad gyda'r un rhan o dair olaf yn ymwneud 芒 siom a dicter y mudwyr o gyrraedd gwlad o lwch a chrinder yn hytrach na'r werddon ir o ddyfroedd croyw a phorfeydd gwyrddlas a'u penderfyniad wedyn i ddal ati a bwrw iddi.
Nid bod ganddynt lawer o ddewis dan yr amgylchiadau a diau y bydd hanes eu gwyrth yn dofi'r fath le anghroesawgar yn destun cynhyrchiad arall i gydfynd 芒 dathliadau canrif a hanner y fenter sydd ar y gweill ar gyfer 2015.
"Rydym erbyn hyn wedi meithrin cysylltiadau cryf 芒 phobl ifanc a mudiadau ym Mhatagonia, ac rwy'n dyheu yn fawr y bydd ThCIC mewn rhyw ffordd yn chwarae rhan arwyddocaol yn y dathliadau fydd yn nodi 150 mlwyddiant taith y Mimosa, " meddai Tim Baker, cyfarwyddwr artistig y cwmni, yn rhaglen y daith bresennol.
Gallwn fawr obeithio hynny gan fod yr hanes hwn - bydded yn cael ei gyfrif yn un o ffolinebau hanes neu'n weithred o arwriaeth rhyfeddol, yn 么l eich safbwynt, yn cynnig ei hun i'r gwrthdaro hwnnw sy'n creu theatr dda.
Yn rhyfeddu
Ac mae rhywun yn rhyfeddu, fel Tim Baker ei hunan, i gyn lleied gael ei wneud o'r fath ddeunydd ar lwyfan.
"Sy'n syndod," meddai, "gan ystyried natur unigryw pendantrwydd y setlwyr i greu Cymru newydd y tu hwnt i Gymru, a'r angerdd sy'n dal i'w deimlo wrth s么n am ddyfodol y Wladfa Gymreig hyd heddiw."
Mae'n chwarel gyfoethog a anwybyddwyd i raddau helaeth mewn ffilm a ll锚n hefyd am ryw reswm er bod sawl stori dda i'w dweud.
Golygfa gyfoes yw un olaf un y cynhyrchiad hwn i bwysleisio parhad y fenter hyd heddiw a chyndynrwydd disgynyddion y Cymry cynnar - a ffodd i greu Cymru newydd y tu draw i Gymru - i ollwng y rhan hon o'u hetifeddiaeth.
Mae'r freuddwyd honno o Gymru newydd, rydd a chyfartal, y tu draw i Gymru yn fyrdwn parhaol yn y cynhyrchiad hwn o'r olygfa gyntaf honno o'r Cymru a'u bagej yn disgwyl am long yn Noc 4 yn Lerpwl.
A chychwyn sigledig oedd o gyda chapten y Mimosa yn cyhoedd y byddai "y llong hon a chwithau yn mynd i lawr mewn hanes - neu'n jyst mynd i lawr".
Mewn cyfres o olygfeydd mae'r tri dwsin o actorion sydd ar y llwyfan yn cyffwrdd 芒 holl galedi'r daith o farwolaeth plentyn i enedigaeth un arall o gael eu sgytio a'u hyrddio mewn storm i ddistawrwydd iasol y doldrums sydd yn un o olygfeydd mwyaf effeithiol y cynhyrchiad.
Cyfres o ddarluniau
Darluniau o'r fath yw'r strwythur ond mae rhywun yn holi tybed na fyddai'r cynhyrchiad wedi elwa o fod wedi cael stori bersonol yn llinyn i gydio'r cyfan wrth ei gilydd.
Ond y dewis fu cynhyrchiad tebycach i basiant nag i ddrama - ond annheg fyddai ei feirniadu am beidio 芒 bod yr hyn na fwriadai fod.
Ac er nad yn cynhyrchiad mor uchelgeisiol ag eraill a welwyd gan Tim Baker o'r blaen yn ystod ei gyfnod yn gyfarwyddwr artistig go brin y bydd neb yn cwyno am berfformiad gyda sawl golygfa gofiadwy a nifer o ganeuon synhwyrus iawn.
