Â鶹¹ÙÍøÊ×Ò³Èë¿Ú

Mae Comisiynydd y Gymraeg wedi gofyn am adolygiad barnwrol i achos asiantaeth lywodraethol sydd wedi rhoi'r gorau i'w cynllun iaith Gymraeg.

Dyma fydd y tro cyntaf i Meri Huws ddefnyddio pwerau o'r fath ddaeth i rym fel rhan o adran 8 Mesur yr Iaith Gymraeg 2011.

Ym mis Ebrill cyhoeddodd Cynilion Cenedlaethol a Buddsoddiadau (NS&I) na fyddan nhw'n parhau gyda'u cynllun Iaith Gymraeg, gan honni nad oedd llawer o gwsmeriaid yn cyfathrebu yn y Gymraeg a'i bod yn gostus parhau gyda'r cynllun.

Yn ôl NS&I, dim ond 107 o gwsmeriaid oedd wedi cyfathrebu efo'r cwmni yn y Gymraeg - sef 0.007% o'r 1,549,577 o bobl sy'n gwsmeriaid yng Nghymru.

Amcangyfrif y cwmni oedd ei bod hi'n costio tua £900 y pen bob blwyddyn i ddarparu gwasanaethau Cymraeg i'w cwsmeriaid.

Roedd Comisiynydd y Gymraeg wedi gofyn i NS&I ailystyried ond cafodd ei chais ei wrthod.

Doedd dim ymgynghori rhwng NS&I a'r Comisiynydd na'r cyhoedd cyn cyhoeddi'r penderfyniad i beidio â pharhau gyda'r cynllun.

Dywedodd Siân Howys llefarydd hawliau Cymdeithas yr Iaith: "Rydyn ni'n falch bod y comisiynydd yn defnyddio ei phwerau statudol yn yr achos yma.

"Mae'r cam hwn yn dangos gwerth a phwysigrwydd y comisiynydd sydd wir ei hangen i leisio barn dros y Gymraeg a'i defnyddwyr."

Bydd barnwr Uchel Lys yn penderfynu os bydd rhaid i NS&I ailddechrau'r polisi.

Bydd yr achos yn cael ei glywed rhwng Tachwedd 11 a diwedd Ionawr 2014.