Main content

Episode 11

Episode 11 of 30

John Urquhart guides learners, little by little, through the intricacies of the Gaelic language.

A bheil sibh ag ionnsachadh G脿idhlig? A bheil sibh feumach air misneachd gus ur G脿idhlig a chleachdadh? Ma tha, 's ann dhuibhse a tha Beag air Bheag, sreath gu s貌nraichte do luchd-ionnsachaidh na G脿idhlig.

Gach seachdain tre貌raichaidh Iain Urchardan sibh tro ch貌mhraidhean agus tro aithrisean a bhios feumail dhuibh nur n-ionnsachadh. Beag air bheag, cuiridh sibh ri ur comasan ann a bhith a' bruidhinn G脿idhlig.

An t-seachdain seo tha Iain a' c貌mhradh ri P脿draig Piddock 脿 Dover a th' air a bhith a' fuireach san Eilean Sgiathanach airson faisg air fichead bliadhna. Tha P脿draig ag innse mar a th脿inig e gu bhith ag ionnsachadh G脿idhlig is a' fuireach ann an Alba agus mu 霉idh mh貌r ann an ce貌l, gu s貌nraichte ce貌l "blues". Ann an Oisean a' Ghr脿mair tha an t-Ollamh Michel Byrne a' coimhead ri aon ghn矛omhair "Toirt" no mar 貌rdugh "Thoir".

John Urquhart guides Gaelic learners through the intricacies of the language, dialects, idioms and sayings. This week John chats to learner Peter Piddock who is originally from Dover but has been living in Skye for almost twenty years. Gaelic grammar help is on hand from Dr Michel Byrne of Glasgow University and 麻豆官网首页入口 archive material is used to illustrate some of the complexities of the language.

Available now

53 minutes

Last on

Sun 21 Mar 2021 10:30

Tar-sgr矛obhadh: Cainnt an L脿 - Kathleen NicAonghais

MORAG: Nach e an uinneag a tha l脿n deigh, cha mh貌r gum faic mi troimhpe. Ahhh, their mi ruith oirre an ceartuair. Cupa t矛 an toiseach. Deich mionaidean gu naoi, tha 霉ine agam fhathast.


鈥淐ha leig thu leas an coire a l矛onadh gu bh脿rr a Mh貌rag. Cuir ann gu le貌r a ni d脿 chupa, na bi a鈥 cosg na h-electricity!鈥澨


Nach liuthad turas a chuala mi Papaidh ga r脿dh.


鈥淐uir ort geansaidh bl脿th an-diugh a Mh貌rag, tha i gu bhith fuar.鈥澨


Tha e ne貌nach. F脿saidh duine e貌lach air fuachd, tha radiator set aig a tr矛.


鈥淭r矛 fad a鈥 gheamhraidh a Mh貌rag, dheth fad an t-samhraidh.鈥澨


Tha e mar sin agam fhathast. Cha d霉raiginn a thionndadh suas ged a bhithinn air a shon, bhiodh Papaidh cho diombach.


Oh! D猫 thachair? Oh, seall an coire! Ooh, tha an taobh a-staigh aige dubh. Feumaidh gun do spreadh rudeigin na bhroinn.


Uill, cha d鈥 fhiach听 dhomh coire 霉r a cheannach airson fad seachdain, an d鈥 fhiach? Their mi leam thermos on taigh.听


Seachdain. Seachdain eile. 脌s d猫idh deich air fhichead bliadhna. 鈥橲 e 霉ine mh貌r a tha sin. Deich air fhichead bliadhna. A h-uile seachdain nam sheasamh an seo air c霉l a鈥 chuntair.


鈥淪eas suas d矛reach a Mh貌rag, dh矛ot a鈥 chroit a sin!鈥


Tha cho math dhomh an coire a seo a chaitheamh dhan sgudal.


Oh well a Phapaidh, nach iomadh cupa a ghabh sinn on choire ud.

Tar-sgr矛obhadh: A Pheigi a鈥 Ghr脿idh

A Pheigi, a ghr脿idh, 's tu dh'fh脿g mi buileach gun sunnd,
'S mi se貌ladh an-dr脿st' thar s脿il dh'Astr脿ilia null;
Tha 'n oidhche fliuch, fuar, 's mi shuas ga cumail air ch霉rs,
'S tu daonnan nam smuain, a luaidh, bhon dhealaich thu rium.


Bhon dhealaich thu rium neo-shunndach m' aigne gach latha,
'S mi se貌ladh a' chuain, 's gach uair gam sgaradh od ghr脿dh,
Ma thug thu dhomh fuath, 's nach dual dhomh d' fhaighinn gu br脿th,
Gum faic thu led sh霉il, a r霉in, nach bi mi fad sl脿n.


Cho fad 's th猫id mi null bidh d霉il am tilleadh a-nall,
Far do dh'fh脿g mi mo r霉n fo th霉rs am baile nan Gall,
'S th猫id sinn le sunnd a-null do dh'Uibhist nam beann
Far am faigh mi ort c貌ir le p貌sadh ceangailte teann.


Nuair gheibh mi ort c貌ir ri 'r be貌 cha bhi oirnn d矛th,
Gun d猫anainn dhut l貌n gu le貌r air muir agus t矛r;
'S ged theireadh an sluagh, a luaidh, nach d猫anainn dhut n矛,
Gun togainn dhut b脿rr, a ghr脿idh, ged 's maraiche mi.


Ged 's maraiche mi tha sg矛th a' treabhadh a' chuain,
Bha 'n iomadach 脿ite is ce脿rnan, deas agus tuath,
Chan fhaca mi ann t猫 Ghallda thigeadh riut suas,
A bhean a' ch霉il bh脿in, chaidh 脿rach an Uibhist nam buadh.


An Uibhist nam buadh gur truagh nach robh mi leat thall
Is f脿inne den 貌r mud mhe貌ir gar ceangal le bann,
'S ma thilleas mi, luaidh, thar chuain an turas seo nall
Dh'脌ird Choinnich th猫id sinn le cinnt gar ceangal gu teann.


Gun sguir mi den d脿n mu f脿s sibh uile dheth sg矛th,
'S gun tuig sibh mo ch脿s 's mi 'n-dr脿st' cho fada bho th矛r,
Ach an rud tha mi 'g r脿dh, gu br脿th gun aidich mi fh矛n,
'N taobh tuath Loch a' Ch脿rnain dh'脿raicheadh cailin mo chridh'.

Tar-sgr矛obhadh: Sgeulachd Beatha: Joe MacN猫ill

Joe: Bha sinn ann am Barrie, taobh a tuath Toronto, mar a bha mi ag r脿dh airson c貌ig bliadhna. Agus fhuair mi an uair sin fiachadh ann am meadhan 鈥85 a dhol a Lunainn, Ontario, taobh a deas Toronto son c貌ig bliadhna. 脌ite br猫agha, br猫agha cuideachd a th鈥 ann an Lunainn a tha d矛reach mar a thuirt mi taobh an iar Toronto. Is e companaidh Bhreatannach a bh鈥 annta.


Bha mi toilichte a dhol c貌mhla riutha a thaobh dheighinn dhachaigh na bu trice an uair sin.


Maureen: C貌 ris a bha sin coltach ma-th脿, a bhith a鈥 dol dhachaigh aig an 脿m a bha sin? An robh e a鈥 c貌rdadh ribh a bhith a鈥 dol gu ruige Barraigh?听


Joe: Bha gu dearbh air t脿illeibh bha n貌isean riamh agam do Bharraigh agus mar a bha mi ag r脿dh riut, cha robh latha a dh霉isginn nach bithinn a鈥 smaointinn. Bha mi ag ionndrainn Bharraigh ged a bha fhios a鈥檓 cuideachd gum feumainn a dhol air feadh an t-saoghail airson obair fhaighinn, coltach ri gu le貌r anns na h-Eileanan agus 脿 ceann an iar Alba, b鈥 fheudar dhuinn falbh. Cha robh an obair ann dhuinn. So b鈥 fheudar dhuinn falbh. Is bhithinn daonnan ag ionndrainn Bharraigh fad an t-siubhail agus mar a听 thuirt faclan an 貌rain:


A h-uile madainn a n矛 mi d霉sgadh
Gur e mo dh霉rachd a鈥 tilleadh ann
Chan fhaod mi feuchainn a chur 脿 d矛ochuimhn鈥
鈥橲 mo chridhe a鈥 caoineadh ag iarraidh ann.


Sin mar a bha mise. Cha robh madainn a dhuisginn nach bithinn ag iarraidh dhachaigh. Chaidh mi an uair sin gu ruige Lunnainn c貌mhla ris a鈥 chompanaidh Bhreatannach a bha siud ach bhithinn a-null is a-nall a Bhreatann gu math tric.


Agus a h-uile turas a gheibhinn, leumainn air a鈥 phl猫ana suas gu ruige Barraigh.

Oisean a鈥 Ghr脿mair 11 : THOIR

Bheir.听听 Cha toir.听听 An toir? 听(笔谤别蝉别苍迟/贵耻迟耻谤别)
Thug.听听听 Cha tug.听听听 An tug?听听听 (Past)


A鈥 TOIRT S脵IL: 鈥榟aving a look鈥


Bidh sinn a鈥 toirt s霉il air aon ghn矛omhair.
鈥榃e鈥檒l be looking at one verb.鈥
Thoir s霉il air seo.听听听听听
鈥楾ake a look at this. Have a look at this.鈥
Thug mi s霉il air an-d猫.听听听
鈥業 had a look at it yesterday.鈥
Bheir mi s霉il air a-m脿ireach.听听听听
鈥業鈥檒l have a look at it tomorrow.鈥櫶
Cuin a bheir thu s霉il air dealbhan mo bhainnse?听听听听
鈥榃hen will you look at my wedding photos?鈥
Bheir mi s霉il orra feasgar.听听听听
鈥業鈥檒l have a look at them this afternoon.鈥
An tug thu s霉il air na dealbhan agam fhathast?听听听
鈥楬ave you had a look at my photos yet?鈥
Cha tug, tha mi duilich, cha tug 鈥 agus cha toir.听听听
鈥楴o, sorry, I haven鈥檛 鈥 and I won鈥檛.鈥
Cha toir mi s霉il orra, tha mi fada ro thrang.听听听
鈥業 won鈥檛 look at them, I鈥檓 far too busy.鈥


A鈥 TOIRT 脵INE: 鈥榯aking time, spending time鈥


Thug e bliadhna.听听听
鈥業t took a year.鈥
Thug mi d脿 bhliadhna thall thairis.听听听听听
鈥業 spent two years abroad.鈥
Cha toir e ach latha no dh脿.听听听听
鈥業t鈥檒l only take a day or two.鈥
Bheir e greiseag.听听听听
鈥業t鈥檒l take a while.鈥
Thug e fada.听听听听
鈥業t took a long time.鈥
Thug e fad an fheasgair.
鈥業t took all afternoon.鈥櫶


A鈥 TOIRT + LEAM (leam, leat, leis, leatha, etc.): 鈥榖ringing鈥


Thoir leat an c霉.听听听听
鈥楾ake the dog with you鈥, 鈥橞ring the dog鈥.
Bheir mi leam mo ch貌ta.听听听
鈥業鈥檒l take my coat with 尘别鈥, 鈥業鈥檒l bring my coat鈥.听
An tug thu leat do bhaidhsagal?听听听听
鈥楧id you bring your bike?鈥
Thug Seumas (e) leis an cat.听听听听
鈥楽eumas brought the cat with him.鈥
Thug Mairi (i) leatha na coin.听听听听
鈥楳脿iri took the dogs / brought the dogs.鈥


Thug sinn leinn a鈥 chlann.听听听听
鈥榃e brought the children along.鈥
An toir sibh leibh botal f矛on?听听听听
鈥榃ill you bring a bottle of wine?鈥
Bheir iad leotha am biadh.听听听听
鈥楾hey鈥檒l bring the food.鈥


Thug mi mo chasan leam.听听听听
鈥業 took my legs with me.鈥 = 鈥業 took off, I bolted鈥.
Thug i a casan leatha.听听听听
鈥楽he bolted鈥.
Thug na gillean an casan leotha.听听听听
鈥楾he boys bolted.鈥
Na toiribh ur casan leibh fhathast.听听听听
鈥楧on鈥檛 scarper just yet.鈥


A鈥 TOIRT + DO: 鈥榞iving鈥


Thoir dhomh copan cofaidh.听听听听
鈥楪颈惫别 me a cup of coffee.鈥
Thug mi dhut copan cofaidh c貌ig mionaidean air ais!听听听听
鈥業 gave you (I gave to you) a cup of coffee five minutes ago!鈥
An toir mi si霉cairean dhan chloinn?听听听听
鈥榃ill I give sweets to the children / Will I give the children sweets?鈥
Gu dearbh cha toir! Thoir dhaibh measan.听听听听
鈥楢bsolutely not! Give them (to them) fruit.鈥


N.B.!!!听
Ann am Beurla, faodar r脿dh: 鈥楪颈惫别 me coffee鈥, 鈥楧on鈥檛 give the children 蝉飞别别迟蝉鈥,
鈥楪颈惫别 the dog a bone鈥, seach: 鈥to 尘别鈥, 鈥榯辞 the children鈥, 鈥榯辞 the dog鈥.
Ach ann an G脿idhlig, feumar 鈥榯辞 尘别鈥, 鈥榯辞 the children鈥, 鈥榯辞 the dog鈥 a r脿dh:听
Thoir dhomh cofaidh.
Na toir si霉cairean dhan chloinn
Thoir cn脿imh don ch霉.


EILE:


A鈥 TOIRT + ASAM, (asam, asad, 脿s, aiste, etc.)

Thug iad na buinn asta.听
鈥楾hey took to their heels, they scampered鈥 (literally: 鈥楾hey took the heels out of them鈥).

Thug iad an car asam.
鈥楾hey played a trick on me鈥 (literally: 鈥楾hey took the twist out of me鈥).


A鈥 TOIRT + AIR: 鈥榤aking somebody do something鈥櫶


D猫 fo shealbh a thug ort seo a dh猫anamh?听 鈥榃hat on earth made you do that?鈥
Bheir iad air ar duine bruidhinn.听 鈥楾hey鈥檒l make our man talk.鈥


Noting, noticing:


Thoir an aire!听听听听
鈥榃atch out! Be careful.鈥
Thoir an aire dhut fh猫in!听听听听
鈥楲ook after yourself.鈥
Thoiribh an aire dhan abairt seo.听听听
鈥楴ote this phrase.鈥
An tug thu an aire dhan ch脿r 霉r aice?听听听听
鈥楧id you notice her new car?鈥


Cha tug iad fa-near dhomh.听听听听
鈥楾hey didn鈥檛 notice me.鈥

*听听听 *听听听 *

Chi sibh gu bheil THOIR gu math tric a鈥 ciallachadh 鈥榯ake鈥.
D猫 an diofar eadar THOIR agus GABH, ma-th脿?


Nuair a tha 鈥榯ake鈥 a鈥 ciallachadh 鈥榩ick, choose鈥: GABH.
Nuair a tha 鈥榯ake鈥 a鈥 ciallachadh gn矛omh gluasadach: THOIR.听


Mar eisimpleir:


鈥楾ake the train. It鈥檒l be quicker.鈥櫶
Gabh an tr猫ana. Bidh e nas luaithe.
鈥楾ake the train and the teddy-bear out of the bag.鈥櫶
Thoir an tr猫ana 鈥檚 am mathan 脿s a鈥 bhaga.


鈥楾ake the soup (on this menu).鈥櫶
Gabh am brot.
鈥楾ake the soup (away).鈥櫶
Thoir leat am brot / Thoir bhuam am brot.

Abairt na Seachdain

Is bl脿th anail na m脿thar

Broadcasts

  • Sun 31 May 2015 21:30
  • Wed 3 Jun 2015 12:03
  • Wed 3 Jun 2015 22:00
  • Sun 7 Jun 2015 10:30
  • Sun 13 Sep 2015 21:29
  • Wed 16 Sep 2015 12:00
  • Wed 16 Sep 2015 22:00
  • Sun 20 Sep 2015 10:31
  • Sun 14 Mar 2021 21:30
  • Wed 17 Mar 2021 12:00
  • Wed 17 Mar 2021 22:00
  • Sun 21 Mar 2021 10:30

Podcast