Main content

Episode 1

Episode 1 of 10

John Urquhart guides learners, little by little, through the intricacies of the Gaelic language.

A bheil sibh ag ionnsachadh G脿idhlig? A bheil sibh feumach air misneachd gus ur G脿idhlig a chleachdadh? Ma tha, 's ann dhuibhse a tha Beag air Bheag, sreath gu s貌nraichte do luchd-ionnsachaidh na G脿idhlig.

Gach seachdain tre貌raichidh Iain Urchardan sibh tro ch貌mhraidhean agus tro aithrisean a bhios feumail dhuibh nur n-ionnsachadh. Beag air bheag, cuiridh sibh ri ur comasan ann a bhith a' bruidhinn G脿idhlig.

Sa chiad phr貌gram den t-sreath seo, tha Iain a' c貌mhradh ri neach-ionnsachaidh na seachdain Pam Bochell agus a' cluinntinn mu a roghainn-ci霉il, tha an t-Ollamh Michel Byrne a' tilleadh airson sreath eile le Oisean a' Ghr脿mair agus tha Siobhan NicAonghais cuideachd a' tilleadh le fiosrachadh mu chlasaichean G脿idhlig do luchd-ionnsachaidh air feadh Alba.

Cuideachd anns an t-sreath 霉r seo, bidh sinn a' toirt thugaibh sgeulachd ghoirid thairis air na deich seachdainean a tha romhainn, "An Claigeann aig Damien Hirst" le Maoilios Caimbeul. Cluinnear a' chiad earrann den sgeulachd, air a leughadh le Daibhidh Walker, anns a' phr貌gram seo.

In the first programme in this series for Gaelic learners, John Urquhart guides learners through the intricacies of Gaelic language, dialects, idioms and sayings and chats to Pam Bochel about her learning experience. Gaelic grammar help is on hand with Dr Michel Byrne of Glasgow University who uses materials from the 麻豆官网首页入口 archives to illustrate some of the complexities of the language and we hear the first part of our serialisation of Maoilios Caimbeul's short story "An Claigeann aig Damien Hirst" read by David Walker.

Available now

56 minutes

Last on

Sun 25 Apr 2021 10:30

More episodes

Previous

You are at the first episode

See all episodes from Beag air Bheag

Tar-sgr矛obhadh: S矛de nan Seachd Sian

Is iomadh fear a th猫id le eallaich ri seachdain chruaidh na caillich. Nis, 鈥檚 ann air seachdain toiseach a鈥 Ghiblein a tha an seanfhacal seo a鈥 bruidhinn; seachdain rin cainnte 鈥渁鈥 chailleach鈥.


Chan eil fios a鈥檓 carson is e sin an t-ainm a bh鈥 oirre, ach 鈥檚 e seachdain de sh矛de gu math cruaidh a bh鈥 ann 鈥 f矛or chaoile an earraich. Agus mun 脿m sin, bhiodh beathaichean gu math acrach, agus dh鈥檉heumadh daoine, ma bha iad airson an cumail be貌, dh鈥檉heumadh iad a bhith gu math frithealteach orra le beathachadh is biadh. Agus sin mar a bha an seanfhacal ag r脿dh, gum biodh daoine a鈥 falbh le eallaich, man feur, neo bat鈥 fon achlais, dol a bheathachadh beathaichean. 鈥橲 ann gun toireadh iad troimh鈥 iad gu 脿m breith nan uan.聽


Bhiodh seo gu s貌nraichte f矛or nam biodh sneachd ann agus nach fhaigheadh beathaichean air am beag no m貌r a bh鈥 anns an talamh, a thoirt 脿s.聽


Gl猫 thric mun 脿m sin dhan a鈥 bhliadhna, thig sneachd cuideachd, d矛reach nuair a bha daoine a鈥 smaoineachadh gun robh 鈥檔 aimsir dol a dh鈥檉h脿s na b鈥 fhe脿rr 鈥檚 na bu bhl脿ithe 鈥檚 na bu charthannaich.

Tar-sgr矛obhadh: Mac'illeMh矛cheil 鈥 Ailig Bhaltois

Ailig: Bha a h-uile baile l脿n charactaran, is bha br脿thair m鈥 athair, bha e gu math eirmseach, agus mo sheanair cuideachd tha e coltach. Is tha cuimhn鈥 a鈥檓 st貌iridh a bha m鈥 athair ag innse dhuinn o chionn bhliadhnaichean.


Bha Tarbh a鈥 Bh霉ird tha mi a鈥 smaoineachadh, bha e a鈥 tighinn dhachaigh, agus bha mo mh脿thair, is a-rithist mo mh脿thair 鈥檚 i a bha, bha m鈥 athair ag obair feumaidh, agus th脿inig am fear a bha seo a bha ceangailte ris a鈥 bh貌rd, bha e a鈥 dol a thoirt an tarbh air ais leis, agus th脿inig e chun an doras agus thug mo mh脿thair a staigh e agus thuirt e...


Iain: An duine neo an tarbh?!


Ailig: (a鈥 gaireachdainn) Tha mi a鈥 smaoineachadh gur e an duine! Agus, thuirt e, bhruidhinn e ri mo mh脿thair, agus thuirt mo mh脿thair ris, 鈥淥h thig a-staigh is n矛 mi sr霉bag dhut mus t猫id sinn s矛os dhan t-seada鈥, thuirt i. Is bha an duine, bha e ro thoilichte beagan aoigheachd fhaighinn, is ghabh iad cupa t矛, is mar a bha mi a鈥 canail, bha m鈥 athair, bha e an ceann a鈥 chuid obrach, agus an ceann beagan 霉ine, thuirt e, 鈥淯ill, 鈥檚 fhe脿rr dhuinn a dhol s矛os agus coimhead ris a seo鈥.


Is thuirt ise, 鈥淯ill, tha, tha e anns an t-seada鈥, thuirt i.


鈥淢ath dha-r矛ribh鈥, ars an duine, so nuair a bha iad a鈥 dol s矛os, thuirt ise ris, thuirt i, 鈥淚f you take it鈥, cha robh G脿idhlig aige, thuirt i, 鈥淚f you take it by the ears鈥, thuirt i, 鈥渁nd I鈥檒l take it by the back end... by the rear end, by the tail鈥, thuirt i. Mar sin.


Thug an duine, thug e s霉il oirre, agus cha tuirt i an c貌rr mu dheidhinn.


Is thuirt e, 鈥淒猫 thuirt thu ann a shiud?鈥, is thuirt i, 鈥淯ill ma gheibh thusa gr猫im air na... gheibh mise gr猫im air na cluasan aige, is ma gheibh thusa an ceathramh deiridh.


Bha d霉il aicese gun robh e鈥 tighinn airson a bag of wo... for the wool! Bha a鈥 chl貌imh fh猫in a鈥 falbh, ach 鈥檚 e bha esan ag iarraidh ach am bull. 鈥淚鈥檓 here for the bull鈥, thuirt e!


Is bha an duine, bha e a鈥 smaoineachadh gun e fuamhair a bha na mo mh脿thair. Bha i a鈥 dol a dh鈥檉haighinn gr猫im air cluasan an tairbh.

Tar-sgr矛obhadh: An Claigeann aig Damien Hirst

Bha an taigh ann an Surrey, faisg air Cranleigh. Air an d霉thaich a bha e, taigh m貌r, eireachdail, suidhichte ann am fichead acaire fearainn. Timcheall air, bha g脿rradh a bha st猫idhichte bho chionn linntean le seann chraobhan agus lianagan r猫idh, 脿lainn air an cumail gu grinn. Bhon gheata mh貌r, iarainn, suas gu ruige an doras aghaidh leis na colbhan spaideil, Greugach, bha rathad c貌mhnard d矛reach agus r霉m gu le貌r air beulaibh an dorais airson treud ch脿raichean.聽


Dh鈥檃ithnicheadh duine le aon s霉il na cheann nach robh an teaghlach leis an robh an taigh gann de dh鈥檃irgead, ach cha b鈥 ann le teaghlach a bha e. Ghluais Rolls Royce glas suas chun an dorais-aghaidh gu r猫idh, s脿mhach. Th脿inig chauffeur agus chamois aige na l脿imh a-mach agus thoisich e air a shocair a鈥 glanadh uinneag aghaidh a鈥 ch脿ir. Bha e greis aig a sin gus an tug e f貌n-l脿imhe 脿 seacaid na deise aige. Goirid 脿s d猫idh sin th脿inig an duine a-nuas na steapaichean, an duine leis an robh an taigh. Jon Fairly.聽 Jon gun an 鈥渉鈥, ach Slim dhan fheadhainn a b鈥 fhe脿rr a dh鈥檃ithneachadh e. Cha b鈥 e gur e seo an aon taigh a bh鈥 aige, eireachdail 鈥檚 gu robh e. Bha taighean aige air feadh an t-saoghail, ann am Paris, New York, Na h-Eileanan Cayman agus iomadach 脿ite eile.聽


B鈥 e aon dhe na daoine a bu bheartaiche san d霉thaich agus cha robh e ga fhalach ann an d貌igh sam bith. 鈥橲 ann a bha e pr貌iseil 脿s mar a bha e air faighinn air adhart na bheatha.聽

Oisean a鈥 Ghr脿mair 1: Notaichean

CAN RI


1. 鈥榮aying to somebody, telling somebody鈥:


Can rithe nach eil mi a鈥 tighinn.听听听听鈥楾ell her I鈥檓 not coming.鈥
Canaidh mi ris nach toil leat uighean.听听听听 鈥業鈥檒l tell him you don鈥檛 like eggs.鈥櫬
Cha chan mi guth riutha.聽听听聽鈥業 won鈥檛 say a word to them.鈥


2. 鈥榗alling, naming something鈥:


Canaidh iad An Tunnag ris.聽聽鈥楾hey call him 鈥楢n Tunnag鈥 (鈥楾he Duck鈥).
D猫 chanas tu ris an 貌rdaig sin?听听鈥榃hat do you call that finger?鈥
D猫 chanar ris an 貌rdaig sin?听听鈥榃hat鈥檚 that finger called?鈥
脌ite rin canar Gleann a鈥 Mhuirt.聽鈥楢 place called Murder Valley.鈥
Seachdain rin canar A鈥 Chailleach.聽鈥楢 week called the Cailleach.鈥


Marietta NicPh脿il:聽听听
Seachdain rin cainte a鈥 chailleach鈥澨
鈥渁 week they used to call the cailleach, a week that was called the cailleach.鈥澛


A鈥 DOL A...


le consan (consonant) m.e. coimhead, d猫补苍补尘丑, milleadh, toirt:


a鈥 coimhead听听聽 鈫捥 a鈥 dol a choimhead
a鈥 d猫anamh听听听听 鈫捥 a鈥 dol a dh猫anamh听听听听
a鈥 milleadh听听聽 鈫捥 a鈥 dol a mhilleadh
a鈥 toirt听听听听听听 鈫捥 a鈥 dol a thoirt听听


le fuaimreag (vowel) / f + fuaimreag, m.e. isteachd, iarraidh, faighinn, 蹿脿s:


ag 猫颈蝉迟别补肠丑诲听听听听 鈫捥 a鈥 dol a dh鈥猫颈蝉迟别补肠丑诲
a鈥 faighinn聽 鈫捥 a鈥 dol a dh鈥檉haighinn
a鈥 蹿脿s听听 鈫捥 a鈥 dol a dh鈥檉h脿s听听
ag 颈补谤谤补颈诲丑听 鈫捥 a鈥 dol a dh鈥颈补谤谤补颈诲丑听


Bha i a鈥 dol a choimhead film.听听聽鈥楽he was going to watch a film.鈥
D猫 tha sibh a鈥 dol a dh猫anamh an-diugh?听听鈥榃hat are you going to do today?鈥櫶
Chan eil e a鈥 dol a mhilleadh an latha againn.聽 鈥業t鈥檚 not going to spoil our day.鈥
Tha sinn a鈥 dol a thoirt biadh leinn.听听鈥榃e鈥檙e going to bring food.鈥
A bheil sibh a鈥 dol a dh鈥櫭ň辈醭俦鸩钩Τ蠡 rium?聽鈥楢re you going to listen to me?鈥
Bha M脿iri a鈥 dol a dh鈥檉haighinn norrag.听听鈥楳airi was going to get forty winks.鈥
Tha sinn uile a鈥 dol a dh鈥檉h脿s sean.听听鈥榃e鈥檙e all going to get old.鈥
Tha Seumas a鈥 dol a dh鈥檌arraidh bainne.听听鈥楽eumas is going to fetch milk.鈥


Maletta NicPh脿il:
鈥渘uair a bha daoine smaoineachadh gu robh an aimsir a鈥 dol a dh鈥 fh脿s na b鈥 fhe脿rr 鈥檚 na bu bhl脿ithe 鈥檚 na bu charthannaich鈥
鈥榳hen people thought the weather was going to get better and warmer and kinder鈥


Ailig Bhaltois:
鈥淏ha e a鈥 dol a thoirt an tairbh air ais leis.鈥澛 鈥淗e was going to take the bull back with him.鈥
鈥淏ha e a鈥 dol a dh鈥檉haighinn gr猫im air cluasan an tairbh.鈥澛 鈥淗e was going to get a grip of the bull鈥檚 ears.鈥


EISIMPLEIREAN le GN脤OMHAIR-GLUASAD (verb of motion) EILE an 脿ite a鈥 dol
(m.e. chaidh, th猫id, thig, falbh):


Chaidh mi a dh鈥櫭ň辈醭俦鸩钩Τ蠡 riutha.听听听听听听聽 鈥業 went to listen to them.鈥
罢丑猫颈诲 mi a dh鈥檌arraidh bainne.听听听听听听听听聽 鈥業鈥檒l go get milk.鈥
Thig mi a-nuas a bhruidhinn riut.听听听听听听 鈥業鈥檒l come down to speak to you.鈥
Tha mi a鈥 falbh a dh鈥檉haighinn sr霉bag.聽 鈥業鈥檓 going off to get a cuppa.鈥


Ailig Bhaltois:
鈥淭h脿inig e (a dh鈥檃ona-ghnothaich) a choimhead.鈥澛 鈥淗e came (specially) to see.鈥


FAICIBH CUIDEACHD:聽 BEAG air BHEAG 1, Pr貌gram 6 (Puing Gr脿mair 2).

Abairt na Seachdain

罢丑猫颈诲 an d矛cheall thar neart

Broadcasts

  • Sun 18 Oct 2015 21:29
  • Wed 21 Oct 2015 12:00
  • Wed 21 Oct 2015 22:00
  • Sun 25 Oct 2015 10:32
  • Sun 10 Jan 2016 21:58
  • Wed 13 Jan 2016 12:00
  • Wed 13 Jan 2016 22:00
  • Sun 17 Jan 2016 10:30
  • Sun 18 Apr 2021 21:30
  • Wed 21 Apr 2021 12:00
  • Wed 21 Apr 2021 22:00
  • Sun 25 Apr 2021 10:30

Podcast