28/08/2017
Tha Ruairaidh MacIlleathain air ais le Litir Bheag na seachdain 'sa. Seo à ireamh 642.
Last on
Corresponding Litir
Litir do Luchd-ionnsachaidh 946
Clip
-
An Litir Bheag 642
Duration: 03:15
An Litir Bheag 642
Bha mi a’ bruidhinn mu Chladh Cille Choirill ann am Brà igh Loch Abar. Tha dithis bhà rd ainmeil air an tiodhlacadh ann – Dòmhnall mac Fhionnla’ nan Dà n agus Iain Lom. Tha mi airson innse dhuibh mu Iain Lom an t-seachdain seo.
Rugadh e timcheall air sia ceud deug, fichead ʼs a ceithir (1624) agus chaochail e ann an seachd ceud deug ʼs a deich (1710) no mar sin. ʼS e bà rd a bha ann aig Dòmhnallaich na Ceapaich agus, mar sin, ʼs e ‘Bà rd na Ceapaich’ a tha air cuideachd.
           Chan eil fios le cinnt cà ite a bheil uaigh Iain Luim. Ach chaidh carragh-cuimhne mòr a chur suas dha anns a’ chladh. Chan eil e suidhichte mar tha na clachan-uaighe eile. A rèir beul-aithris, bha Iain ag iarraidh laighe le aghaidh a dh’ionnsaigh a’ Choire Odhair. Tha sin anns na beanntan gu deas. Tha a’ chlach mar sin, agus a h-aghaidh a’ coimhead a dh’ionnsaigh a’ Choire Odhair.
           Thug mi sùil air a’ chloich agus lorg mi sgrìobhadh aig a bonn. Mus inns mi dhuibh dè tha sgrìobhte oirre, feumaidh mi dà ainm-à ite a thoirt dhuibh. Tha an t-à ite car beannaichte, a rèir choltais. An cnoc air a bheil an cladh – ʼs e sin Tom an Aingil a rèir a’ mhapa. Ri a thaobh tha Druim Dòmhnaich. Cha chan mi guth air a’ chnoc gu tuath air a’ chladh – Tom a’ Chrochaire!
Feumaidh gun robh beachd ann nach e Tom an Aingil an t-ainm ceart air a’ chnoc ud, ach Dùn Aingeal ‘hill of angels’. Air a’ charragh-chuimhne, tha seo sgrìobhte: An so ʼn Dùn Aingeal am Brà igh Lochabair, tha Bà rd na Ceapaich gu trom na chadal. ʼS e Iain Lom MacDhòmhnaill b’ ainm da. Iain Lom ach theireadh cuid Iain Manntach. A bheil sibh eòlach air an fhacal ‘manntach’? Stammering. Iain Manntach – stammering John.
Agus carson as e ‘Lom’ a bha air Iain mar far-ainm? A rèir beul-aithris, ʼs e nach fhà sadh feusag air. Ach tha faclair Dwelly a’ toirt seo dhuinn mar chiall – ‘cutting, satirical’ – Iain Lom ‘cutting John’. Bha e sin, le cinnt – mar a chluinneas sinn an-ath-sheachdain.The Little Letter 642
I was speaking about Cladh Cille Choirill in the Braes of Lochaber. Two famous poets are buried there - Dòmhnall mac Fhionnla’ nan Dà n and Iain Lom. I want to tell you about Iain Lom this week.
       He was born around 1624 and he died in 1710 or thereabouts. He was a bard of the MacDonalds of Keppoch and, thus, he is also called ‘The Keppoch Bard’.
       The location of Iain Lom’s grave is not known with certainty. But a large memorial stone was erected for him in the graveyard. It’s not situated like the other gravestones. According to tradition, John wanted to lie with his face towards Corrour. That’s in the mountains to the south. The stone is like that, with its face looking towards Corrour.
       I took a look at the stone and I found writing at its base. Before I tell you what is written on it, I must give you two place-names. The place is somewhat blessed, apparently. The hill on which the graveyard sits – that’s ‘the angel’s hillock’ according to the map. Beside it is ‘[the] Lord’s ridge’. I won’t mention the hill north of the graveyard – ‘the hangman’s hill’!
       It must have been that there was an opinion that Tom an Aingil was not the correct name of that hill, but Dùn Aingeal ‘hill of angels’. On the memorial stone, there is this written: here in Dùn Aingeal in the Braes of Lochaber, the Keppoch Bard sleeps deeply. Iain Lom MacDonald was his name. Iain Lom but some would call him Iain Manntach. Do you know the word ‘manntach’? Stammering. Iain Manntach – stammering John.
       And why is that John had the nickname ‘Lom’ [bare]? According to tradition its because a beard wouldn’t grow on him. But Dwelly’s dictionary gives us this as a meaning – ‘cutting, satirical’ – Iain Lom ‘cutting John’. He was certainly that, as we’ll hear next week.Broadcast
- Mon 28 Aug 2017 19:00Â鶹¹ÙÍøÊ×Ò³Èë¿Ú Radio nan Gà idheal
All the letters
Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.
Podcast: An Litir Bheag
The Little Letter for Gaelic Learners
An Litir Bheag air LearnGaelic
An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)
Podcast
-
An Litir Bheag
Litirichean do luchd-ionnsachaidh ura. Letters in Gaelic for beginners.