Main content

An Litir Bheag 710

Tha Ruairidh MacIlleathain air ais le Litir Bheag na seachdain sa. Litir 脿ireamh 710.

Available now

4 minutes

Last on

Sun 23 Dec 2018 16:03

Clip

An Litir Bheag 710

Tha eileanan, air a bheil Heisgeir mar ainm, gu siar air Uibhist a Tuath. Chuala mi beul-aithris ann an Uibhist gun robh Heisgeir uaireigin ceangailte ri Uibhist a Tuath. A-nise, tha caolas m貌r ann eatarra.

Tha cunntas mu Heisgeir aig Alasdair MacIlleMh矛cheil ann an aithisg Choimisean Napier. Thug e tr矛 ainmean G脿idhlig do na h-eileanan 鈥� Heisgeir, Teisgeir agus Aoisgeir. Sgr矛obh e gur e an treas ainm am fear as ciallaiche. Aoisgeir 鈥� isthmus rock. Tha am facal aoidh a鈥� ciallachadh tairbeart no d貌irlinn.

Sgr矛obh MacIlleMh矛cheil gun robh aoidh ann eadar Heisgeir is Uibhist uaireigin. Dh鈥檉halbh an talamh gu bhith nam fadhlaichean. Dh鈥檉halbh na fadhlaichean agus an uair sin bha caolas eu-domhainn ann (le grunnd gainmhich).聽

Sgr矛obh MacIlleMh矛cheil cuideachd gur e aoidh bunait ainm Eilean 脤 no 脤 Chaluim Chille. Bha e dhen bheachd gur e Aoidh Chaluim Chille a bha air an eilean mar ainm aig aon 脿m. Bha 脤 agus Muile ceangailte ri ch猫ile le aoidh.聽

Bhiodh e doirbh a dhol 脿s 脿icheadh sin gu tur. Tha mi air se貌ladh d脿 thuras tro Chaolas 脤 agus tha e eu-domhainn. Tha oitirean ann a bhios a鈥� gluasad fad na h-霉ine.

Ach air ais gu Heisgeir. Tha Alasdair MacIlleMh矛cheil ag innse seann naidheachd mu dheidhinn. Air latha samhraidh o chionn fhada, chaidh grunn de mhuinntir an eilein gu ruige Siolaigh, an t-eilean as fhaide siar ann a Heisgeir, airson caoraich a r霉sgadh. Chuir na fir na boireannaich air t矛r ann an Siolaigh. Dh鈥檉halbh na fir gu sgeir airson r貌in a shealg. Ge-t脿, cha do cheangail iad an eathar mar bu ch貌ir agus dh鈥檉halbh i leis a鈥� ghaoith 始s leis an t-sruth.

Cha robh b脿ta aig na boireannaich airson na fir a sh脿bhaladh. Bha a鈥� mhuir a鈥� l矛onadh. Bha na boireannaich ann an Siolaigh ag 猫igheachd. Chuala boireannach air Heisgeir fh猫in iad. Rinn an t猫 sin sp脿irn mh貌r. Tharraing i eathar s矛os an cladach. Chuir i air bhog sa chaolas i. Ach cha robh i luath gu le貌r. Chaidh na fir a sguabadh far na sgeire le tuinn mh貌ra a鈥� Chuain Siar. Bha am mnathan gan coimhead ach cha b鈥� urrainn dhaibh dad a dh猫anamh airson an s脿bhaladh.

The Little Letter 710

There are islands called Heisgeir to the west of North Uist. I heard oral tradition in Uist that Heisgeir was at one time linked to North Uist. Now, there is a big channel between them.

Alexander Carmichael has an account of Heisgeir in the Napier Commission鈥檚 report. He gave the islands three Gaelic names 鈥� Heisgeir, Teisgeir and Aoisgeir. He wrote that it is the third name that is most meaningful. Aoisgeir 鈥� isthmus rock. The word aoidh means an isthmus.

Carmichael wrote that there was once an isthmus between Heisgeir and Uist. The land became sea-fords. The sea-fords disappeared and then there was a shallow channel there (with a sandy bottom).

Carmichael also wrote that aoidh is the basis of 脤 Chaluim Chille [Iona]. He was of the opinion that the name of the island at one time was Aoidh Chaluim Chille. Iona and Mull were connected by an isthmus.

It would be difficult to deny that entirely. I鈥檝e sailed twice through the Sound of Iona and it is shallow. There are sandbanks which are constantly shifting.

But back to Heisgeir. Alasdair Carmichael tells an old story about it. On a summer鈥檚 day a long time ago, a few of the island people went to Shillay to shear sheep. The men landed the women on Shillay. The men went to a skerry to hunt seals. However, they didn鈥檛 tie up the boat as they should and it left with the wind and the tide.

The women had no boat with which to save the men. The tide was coming in. The women in Shillay were shouting. A women on Heisgeir itself heard them. That woman made a big effort. She dragged a boat down the shore. She floated it on the channel. But she wasn鈥檛 quick enough. The men were swept from the skerry by great Atlantic waves. Their wives were watching but they couldn鈥檛 do anything to save them.

Broadcast

  • Sun 23 Dec 2018 16:03

All the letters

Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.

Podcast: An Litir Bheag

The Little Letter for Gaelic Learners

An Litir Bheag air LearnGaelic

An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)

Podcast