Main content

An Litir Bheag 789

Litir Bheag na seachdain sa le Ruairidh MacIlleathain. Litir 脿ireamh 789. Roddy Maclean is back with this week's short letter for G脿idhlig learners.

Available now

4 minutes

Last on

Sun 28 Jun 2020 16:00

Clip

An Litir Bheag 789

Bha mi ag innse dhuibh mu Uilleam Uallas. Bha e airson d矛oghaltas a dh猫anamh air an riaghladair Shasannach ann an Lannraig. Dh矛rich e an staidhre gu se貌mar-cadail an riaghladair. Bhris e a-steach, agus mharbh e an riaghladair le a chlaitheamh.聽

Bha 霉praid ann an uair sin. Aig deireadh a鈥� ghnothaich, bha an t-uabhas de na saighdearan Sasannach marbh. Nuair a sgaoil an naidheachd mu na thachair, fhuair Uallas 脿ireamh mh貌r de luchd-leantainn 霉ra. A r猫ir a鈥� chunntais, bha na Sasannaich a鈥� gabhail eagal ro Uallas. Ach bha iad se貌lta. An 脿ite a bhith ri cogadh na aghaidh, chuir iad cuireadh thuige. Bha iad airson coinneachadh ris gu s矛theil.聽

Bha a鈥� cho-labhairt ann an togalach m貌r fiodha 鈥� 鈥楽aibhlean Inbhir 脌ir鈥�. Th脿inig na h-Albannaich beag air bheag. Nuair a chaidh gach fear a-steach, bha r貌pa-crochaidh a鈥� feitheamh ris. Fear an d猫idh fear, chaidh an crochadh.

Bha Uallas fadalach. Nuair a r脿inig e an t-脿ite, chuir boireannach stad air. Dh鈥檌nns i dha gu d猫 bha a鈥� tachairt anns an togalach. Dh霉in Uallas is a ch脿irdean an togalach. Chuir iad teine ris. Chaidh m貌ran a mharbhadh. 始S ann mar sin a chr矛ochnaich 鈥楶脿rlamaid Dhubh Inbhir 脌ir鈥�.

Bha n脿dar de chogadh-guerilla ann an uair sin. Mean air mhean, fhuair Uallas smachd air a h-uile gearastan gu tuath air Abhainn Foirthe, ach a-mh脿in Caisteal Dh霉n D猫. Anns an L霉nastal d脿 cheud deug, naochad 始s a seachd (1297), bha an armailt aige a鈥� cuartachadh Caisteal Dh霉n D猫.

An uair sin, chuala e gun robh armailt mh貌r aig Iarla Shurraidh a鈥� tighinn na aghaidh. Chaidh e a Shruighlea airson coinneachadh ris mus fhaigheadh na Sasannaich tarsainn na drochaid an sin. Cha robh rathad furasta eile gu tuath, seach sin.

Bha Iarla Shurraidh sean agus ann an droch shl脿inte. Bha an comannd ann an dha-r矛reabh aig 脵isdean Cressingham, fear-ionmhais an luchd-riaghlaidh Shasannaich ann an Alba. Ron chath, chaidh gu le貌r de dh鈥檜aislean na h-Alba a-null gu taobh Shasainn. Bha iad dhen bheachd gun cailleadh Uallas. Bha an armailt aige beag, an coimeas ri armailt Chressingham. Ach ciamar a chaidh dha ann an Cath Drochaid Shruighlea? Innsidh mi dhuibh an-ath-sheachdain.

The Little Letter 789

I was telling you about William Wallace. He wanted to exact revenge on the English governor in Lanark. He climbed the stair to the governor鈥檚 bedroom. He broke in, and he killed the governor with his sword.

There was great disorder then. At the end of the affair many English soldiers were dead. When the news spread about what had transpired, Wallace got a large number of new followers. According to the account, the English were afraid of Wallace. But they were cunning. Instead of fighting him, they sent him an invitation. They wanted to meet him peacefully.

The conference was in a large wooden building 鈥� 鈥楾he Barns of Ayr鈥�. The Scots came little by little. When each man entered, there was a noose awaiting him. One after another, they were hanged.

Wallace was late. When he reached the place, a woman stopped him. She told him what was happening in the building. Wallace and his friends closed the building. They set fire to it. Many people were killed. That鈥檚 how 鈥楾he Black Parliament of Ayr鈥� came to an end.

There was then a bit of a guerilla war. Bit by bit, Wallace gained control of every barracks north of the Forth, except for the Castle of Dundee. In August 1297, his force was surrounding the Castle of Dundee.

Then he heard that the Earl of Surrey had a big field army coming against him. He went to Stirling to meet him before the English got across the bridge there. There was no other easy way to the north.

The Earl of Surrey was old and in poor health. The command was really in the hands of Hugh [de] Cressingham, the treasurer of the English administration in Scotland. Before the battle, many of the Scottish nobles went over to the English side. They were of the opinion that Wallace would lose. His force was small in comparison with Cressingham鈥檚. But how did he get on at The Battle of Stirling Bridge? I鈥檒l tell you next week.

Broadcast

  • Sun 28 Jun 2020 16:00

All the letters

Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.

Podcast: An Litir Bheag

The Little Letter for Gaelic Learners

An Litir Bheag air LearnGaelic

An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)

Podcast