28/01/2005
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 291
Duration: 05:31
Litir 291: An Doras M貌r
Bidh cuimhne agaibh, 鈥檚 d貌cha, gu robh mi a-mach air iasgach crodh aig muir an t-seachdain sa chaidh. No c貌-dhi霉 air an aithris a rinn am b脿rd ainmeil, Seumas Hogg, mu a leithid ann an Earra-Gh脿idheal. Aig deireadh na Litreach thug mi iomradh air crodh-mara, agus bu mhath leam rudeigin a r脿dh mu dheidhinn crodh-mara an-diugh. Tuigidh sibh gur e a th鈥 annta beathaichean a bhuineas do bheul-aithris is do dhualchas nan G脿idheal. Cha lorgar ann an leabhar saidheans iad.
Ann an Uibhist bhathar a鈥 creidsinn gum biodh an crodh-mara a鈥 tighinn gu t矛r aig amannan air an oidhche. Bha iad airson a bhith ag ionaltradh air lus a bha a鈥 f脿s air a鈥 mhachair. Dh鈥檉heumadh a鈥 ghealach a bhith ann an suidheachadh 脿raidh, agus dh鈥檉heumadh i bhith aig 脿irde 脿raidh gus am biodh i fh猫in agus an se貌l-mara a鈥 freagairt air a ch猫ile. Bhiodh an crodh-mara a鈥 tighinn gu t矛r goirid ron mhuir-tr脿igh.
Bhiodh buachaillean cuide riutha air t矛r, a r猫ir choltais, ach bhiodh an ceannard aca 鈥 am pr矛omh bhuachaille, mar gum biodh 鈥 a鈥 fuireach aig muir. Nuair a thionndadh an l矛onadh, bhiodh am m貌r-bhuachaille sin a鈥 tighinn faisg air a鈥 chladach. Is dh鈥櫭╥gheadh e, 鈥淒onnach, Tromach, Sgiathan, Liathan, thigeadh an crodh-laoigh, co-dhi霉 thig no fanaidh na buachaillean.鈥
B鈥 e sin an t-脿m airson nan daoine a bh鈥 air a bhith gan cumail am falach air a鈥 mhachair. Nuair a chluinneadh iad an glaodh a bha seo bhon fhairge, bha fios aca gum biodh an crodh a鈥 tighinn seachad orra, agus a鈥 tilleadh don mhuir. Bha l脿n an d霉irn aig gach duine aca de dh鈥櫭筰r agus, nuair a thigeadh am beathach seachad orra, bhiodh iad a鈥 tilgeil na h-霉rach air 鈥 mu chliathaich no mu cheann. Bhiodh e a鈥 stad far an robh e.
鈥橲 d貌cha gum faigheadh iad dh脿 no thr矛 dhiubh air an oidhche sin, agus gach oidhche a thigeadh an crodh-mara gu t矛r. Agus chan eil teagamh nach c貌rdadh e ri muinntir an 脿ite na faclan sin a chluinntinn air an oidhche far a鈥 mhachair - 鈥淒onnach, Tromach, Sgiathan, Liathan, thigeadh an crodh-laoigh, co-dhi霉 thig no fanaidh na buachaillean.鈥
Nuair a chunnaic Seumas Hogg crodh a鈥 sn脿mh aig muir bha e faisg air Rubha Chreag Innis ann an Earra-Gh脿idheal. Agus anns an sg矛re sin, tha 脿ite ann ris an canar An Doras M貌r. 鈥橲 e sin an caolas eadar an rubha agus eilean faisg air l脿imh. Tha e ainmeil airson cho luath 鈥檚 a bhios an sruth-mara a鈥 dol troimhe. Eadhon an-diugh ma n矛 sibh rannsachadh air an eadar-l矛on fon tiotal 鈥淒orus Mor鈥 (leis an t-seann litreachadh, oir 鈥檚 e sin a th鈥 air a鈥 mhap), gheibh sibh t貌rr thuairisgeulan de thursan mara ann an gheataichean is can霉thaichean. Agus tha a鈥 chuid as m貌 aca a鈥 toirt rabhadh mun t-sruth-mhara.
鈥橲 d貌cha nach bi sibh e貌lach air an Doras Mh貌r. Ach tha mi cinnteach gun cuala sibh uile mun chuairt-shruth faisg air l脿imh a tha ainmeil air feadh an t-saoghail. 鈥橲 e sin Coire Bhreacain.
D矛reach sia bliadhn鈥 deug 脿s d猫idh do Sheumas Hogg a bhith anns an 脿ite sin, chaidh soitheach air leth ainmeil a sguabadh le sruth an Dorais Mh貌ir air na creagan. B鈥 e sin an Comet agus thachair an tubaist ann an stoirm mh貌r anns an D霉bhlachd, ochd ceud deug is fichead (1820). Aig an sti霉ir bha am fear a chruthaich an soitheach 鈥 Eanraig Bell.
Is carson a bha an Comet cho ainmeil? Uill, b鈥 ise a鈥 chiad bh脿ta-sm霉id air an t-saoghal a bha a鈥 ruith aig muir gu coimearsalta le luchd-siubhail air b貌rd. Bheir sinn s霉il air a h-eachdraidh an ath-sheachdain.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ch脿nain na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.