![](https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/640x360/p0hydr10.jpg)
15/10/2004
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 276
Duration: 05:11
Litir 276: Cnoc glas fada bhuam 鈥 lom lom nuair a ruigeas mi e
Th脿inig mi tarsainn air seanfhacal anns a鈥 Gh脿idhlig Mhanainnich an l脿 eile. Nise, chan eil an c脿nan sin agam ach saoilidh mi gun tuigeadh G脿idheil na h-Alba gu le貌r dhith. Seo an seanfhacal, agus tha mi a鈥 dol a dh鈥檉heuchainn ri leughadh cho math 鈥檚 as urrainn dhomh. Ach ma tha duine ag 猫isteachd aig a鈥 bheil G脿idhlig Eilein Mhanainn, tha mi an d貌chas gun gabh e mo leisgeul ma th猫id mi ce脿rr: Cronk ghlass foddey voym 鈥 loam loam tra roshym eh.
Cuiridh mi G脿idhlig na h-Alba air, agus ch矛 sibh d猫 tha e a鈥 ciallachadh: Cnoc glas fada bhuam 鈥 lom lom nuair a ruigeas mi e. Tha glas a鈥 ciallachadh dath gorm an fhe貌ir 鈥 mar a bha e a鈥 ciallachadh ann an Alba o shean. Cnoc glas fada bhuam 鈥 lom lom nuair a ruigeas mi e. Cha chreid mi nach e br矛gh an t-seanfhacail gu bheil uaireannan c霉isean a鈥 coimhead nas fhe脿rr nuair a tha thu fad air falbh. Agus nuair a th猫id thu faisg, chan eil iad buileach cho math 鈥檚 a bha thu an d霉il. Cnoc glas fada bhuam 鈥 lom lom nuair a ruigeas mi e.
鈥橲 e facal a th鈥 ann an glas a nochdas air feadh nan c脿nanan Ceilteach. Tha am faclair Cuimreach agam ag r脿dh, 鈥済las: blue or green鈥. Agus tha faclair 霉r G脿idhlig agam ag innse dhomh gu robh am facal anns an t-seann Gh脿idhlig is seann Chuimris, is gu bheil e fhathast ann an c脿nan na Breatainne Bige. Tha fhios gum bi sibh a鈥 faighneachd, 鈥渄猫 bha sin? D猫 thuirt Ruairidh? Faclair G脿idhlig 霉r eile?鈥 Uill, feumaidh a bhith onarach 鈥 tha e 霉r dhomhsa, ach chan eil e idir 霉r.
O chionn ghoirid, 脿s d猫idh dhomh a bhith a鈥 feuchainn airson 霉ine mh貌r ri fear a cheannach, fhuair mi gr猫im air an fhaclair air a bheil An Etymological Dictionary of the Gaelic Language, le Alasdair MacBheathain. Tha e ri fhaighinn air an eadar-l矛on ach tha rudeigin mu dheidhinn leabhraichean a tha fhathast tarraingeach dhomh, agus bha mi uabhasach toilichte nuair a cheannaich mi an leabhar. 鈥橲 e an d脿rna iris dheth is chaidh fhoillseachadh ann an naoi ceud deug is aon-deug (1911), ceithir bhliadhna an d猫idh b脿s an 霉ghdair. Th脿inig a鈥 chiad iris dheth a-mach ann an ochd ceud deug, naochad 鈥檚 a sia (1896).
Anns a鈥 ch貌rr dhen Litir bu toigh leam rudeigin innse dhuibh mu 霉ghdar an fhaclair, Alasdair MacBheathain. Rugadh is thogadh e ann an Gleann F猫ithisidh ann am B脿ideanach, an cois a鈥 Mhonaidh Ruaidh, anns a鈥 bhliadhna ochd ceud deug, leth-cheud 鈥檚 a c貌ig (1855). 鈥橲 e 脿ite gu math G脿idhealach a bh鈥 ann aig an 脿m ud.
Th貌isich Alasdair mar thidsear anns an sg矛re aige fh猫in is an uair sin dh鈥檉halbh e a dh鈥檕bair airson an t-Suirbhidh 脪rdanais anns a鈥 Chuimrigh. Nuair a bha e naoi bliadhn鈥 deug a dh鈥檃ois, chaidh e don t-Seann Sgoil-ghr脿mair ann an Obar Dheathain is an uair sin a Cholaiste an R矛gh. Aig aois c貌ig ar fhichead (25), fhuair e obair mar cheannard sgoile ann an Inbhir Nis, agus 鈥檚 ann anns a鈥 bhaile sin a dh鈥檉huirich e airson a鈥 ch貌rr de bheatha.
Bha Alasdair an s脿s ann an Comunn G脿idhlig Inbhir Nis agus sgr矛obh e gu le貌r ph脿ipearan air cuspairean co-cheangailte ri eachdraidh, dualchas is c脿nanachas. Tha e f矛or dhuilich nach robh cothrom aige dhol a theagasg ann an oilthigh, oir bha e geur is foghlamaichte. Dh鈥檉h脿g e d矛leab mh貌r dhuinn le fhaclair, agus feumaidh mi r脿dh, nuair a dh鈥檉hosgail mi an leabhar, nach ann lom a bha an cnoc, a bh鈥 air a bhith fada bhuam, ach glas is torrach.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ch脿nain na seachdaine
Seanfhacal na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.