16/05/2003
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 202
Duration: 04:52
Litir 202: Slighe Taobh an Iar na Gaidhealtachd
O chionn ghoirid, chuir mi seachad seachdain ann a bhith a鈥 coiseachd air slighe a tha a鈥 dol faisg air ceud m矛le air taobh an iar na h-Alba. 鈥橲 e an t-ainm a th鈥 oirre 鈥淪lighe Taobh an Iar na Gaidhealtachd鈥 agus tha i a鈥 ruith eadar Muileann Dhaidh, air iomall Ghlaschu, agus an Gearasdan.
Bha mi fortanach oir bha an aimsir uabhasach fh猫in math. Cha robh sgeul air uisge fad na seachdain, agus bha i bl脿th no teth a h-uile l脿, leis a鈥 ghrian a鈥 de脿rrsadh 脿 adhar gorm. Cha tug mi mo ch貌ta, miotagan no ad a-mach 脿s mo mh脿ileid eadar an toiseach agus an deireadh, agus cha robh mo gheansaidh orm ach airson fichead mionaid air aon l脿 aig mullach cnuic far an robh a鈥 ghaoth ann. Tha sin iongantach ann am meadhan a鈥 Ghiblein.
Ch貌rd mo thuras rium agus th脿inig mi tarsainn air m貌ran rudan co-cheangailte ri dualchas nan Gaidheal fhad 鈥檚 a bha mi a鈥 coiseachd bho dheas gu tuath. An-diugh, agus anns na seachdainean romhainn, bheir mi s霉il air an dualchas co-cheangailte ris an d霉thaich sin.
T貌isichidh mi aig toiseach mo shlighe. Tha cuid dhen bheachd gur e Muileann Dhaibhidh a th鈥 air 鈥淢ilngavie鈥 ann an G脿idhlig, is tha feadhainn eile a鈥 d猫anamh a-mach gur e Muileann Gaoithe a th鈥 ann, ach tha mi a鈥 leantainn an litreachaidh aig M矛cheal Newton, sgoilear Aimeireaganach a rinn rannsachadh m貌r air an sg矛re 鈥 Muileann Dhaidh. Sgr矛obh M矛cheal leabhar math mu dhualchas G脿idhlig na sg矛re, air a bheil 鈥淏ho Chluaidh gu Calasraid鈥. Tha e d脿-ch脿nanach, tha e air fhoillseachadh le 鈥淎cair鈥 agus mholainn gu m貌r dhuibh e.
鈥橲 e an t-ainm G脿idhlig a th鈥 air an sg矛re eadar Muileann Dhaidh agus ceann a tuath Loch Laomainn 鈥 Leamhnachd. Thathar a鈥 d猫anamh dheth gu bheil ceangal eadar Leamhnachd agus an leamhan, a鈥 chraobh-leamhain 鈥 Ulmus glabra, ris an canar 鈥渆lm鈥 ann am Beurla. 鈥橲 ann 脿 leamhan a th脿inig ainm na h-aibhne a sruthas 脿 Loch Laomainn 鈥 the River Leven, mar a chanar rithe ann am Beurla. A r猫ir an sgoileir, Uilleam MacBh脿tair nach maireann, b鈥 e 鈥渆lm-water鈥 ciall an ainm bho th霉s.
Anns an tuiseal ghinideach, tha leamhan ag atharrachadh gu an d脿 chuid, leamhain agus leamhna. 鈥橲 e Magh Leamhna a鈥 Gh脿idhlig a th鈥 air Vale of Leven, an srath trom bi an abhainn a鈥 sruthadh. Agus gu h-inntinneach, 鈥檚 e an seann ainm a bh鈥 air Loch Laomainn 鈥 Loch Leamhain no Loch Leamhna.
Ciamar, ma-th脿, a fhuair an loch an t-ainm Loch Laomainn? Uill, tha e furasta gu le貌r a mh矛neachadh. Tha beinn 脿rd faisg air an loch air a thaobh an ear air a bheil Beinn Laomainn. Tha laomainn a鈥 tighinn bho sheann fhreumh Ceilteach a tha a鈥 ciallachadh beacon. Ma choimheadas sibh ann am faclair Dwelly, ch矛 sibh gu bheil laom a鈥 ciallachadh 鈥渂laze of fire鈥, agus bha a leithid de dh鈥檉hacal ann o shean air bilean an t-sluaigh, an d脿 chuid ann an G脿idhlig agus anns an t-seann ch脿nan Bhreatannach.
鈥橲 e Beinn Laomainn, ma-tha, Beacon Mountain, agus 鈥檚 e sin a鈥 chiall cuideachd a th鈥 air na cnuic ann am F矛obh air a bheil the Lomond Hills. Co-dhi霉, chaidh ainm Loch Leamhna atharrachadh o chionn fhada gu Loch Laomainn. Ghabh an loch ainm na beinne air fh猫in. Mura b鈥 e sin, tha fhios gur e Loch Leven a chanadh daoine ris ann am Beurla agus tha, mu thr脿th, d脿 loch eile air a bheil an t-ainm sin. An ath-sheachdain, bheir mi air chuairt sibh tro Leamhnachd agus bheir sinn s霉il air beagan de dhualchas na G脿idhlig anns an sg矛re.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.