![](https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/640x360/p0hydr10.jpg)
28/04/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 43
Duration: 04:50
Litir 43: Donnchadh B脿n Mac an t-Saoir
Rugadh am b脿rd, Donnchadh B脿n Mac an t-Saoir, ann an Gleann Urchaidh ann an Earra-Ghaidheal ann an seachd ceud deug, is ceithir ar fhichead (1724). 鈥橲 e a鈥 chiad ph矛os a sgr矛obh e, a th鈥檃gainn fhathast, 脪ran do Bhl脿r na h-Eaglaise Brice.
Ghabh Bl脿r na h-Eaglaise Brice 脿ite anns an Fhaoilleach, seachd ceud deug, d脿 fhichead 鈥檚 a sia (1746) nuair a bha Donnchadh ceithir bliadhna fichead a dh鈥檃ois. Thachair e nuair a bha arm a鈥 Phrionnsa a鈥 tilleadh gu tuath as d猫idh a bhith ann an Sasainn. Chaidh an latha leis na Seumasaich, ach bha Donnchadh air an taobh eile ann am Mailisi Earra-Ghaidheal, a鈥 sabaid airson R矛gh De貌rsa. Chanainn gu robh e air a bhith na bu thoilichte c貌mhla ris a鈥 Phrionnsa.
Ach 鈥檚 ann airson 貌rain-ghaoil agus 貌rain-n脿dair a tha Donnchadh ainmeil, seach b脿rdachd-cogaidh. Sgr矛obh e corra ph矛os mu bhean, 鈥淢脿iri bh脿n 貌g鈥. Tha do ph貌g mar 霉bhlan g脿raidh, 鈥檚 tha do bhr脿ighe mar an ne貌inean, is rudan taitneach mar sin.
Agus ann an d脿n eile:
Do chneas mar an 猫iteag
Gl猫 ghlan, fallain,
Corp seang mar chanach an t-sl猫ibh鈥
Ch矛 sibh gu robh Donnchadh a鈥 cleachdadh iomhaighean co-cheangailte ri n脿dar agus, a bharrachd air gaol, 鈥檚 e n脿dar a bu mhotha a ghluais e gu b脿rdachd. Bha e ag obair bliadhnaichean mar choilltear airson Iarla Bhr脿ghad Albann neo, mar a chanadh na G脿idheil ris, Mac Cailein 鈥檌c Dhonnchaidh. Dh鈥檕braich e cuideachd do Mhac Cailein M貌r, Di霉c Earra-Ghaidheal.
Nuair a bha e ag obair do Mhac Cailein 鈥檌c Dhonnchaidh, chuir e seachad m貌ran t矛de ann an d脿 脿ite a bha e a鈥 dol a dheanamh ainmeil le bh脿rdachd 鈥 Beinn D貌rain agus Coire Cheathaich. Tha ceathach a鈥 ciallachadh ce貌. Coire Cheathaich, neo Coir鈥 a鈥 Cheathaich 鈥 Coire a鈥 Che貌 鈥 the misty corrie.
Is toil leam an d脿n aige, air a bheil 鈥淐oire Cheathaich鈥 mar ainm, airson tr矛 adhbharan. Tha e l脿n fhaclan br猫agha is tha e a鈥 ruith gu math mar bh脿rdachd. Tha e cuideachd a鈥 sealltainn cho m貌r 鈥檚 a bha gr脿dh Dhonnchaidh do dh鈥櫭爎ainneachd na G脿idhealtachd. Agus an treas rud: tha e a鈥 dol leis a鈥 bheachd agam fh矛n gu bheil sinn a鈥 toirt cus sp猫is anns an latha an-diugh do na mullaichean, is nach eil sin a鈥 toirt sp猫is gu le貌r do na coireachan. Chanainn fh矛n gu bheil na coireachan am measg nan rudan as motha a tha a鈥 s貌nrachadh 脿rainneachd na h-Alba鈥
鈥橲 e Coire Cheathaich nan aighean si霉bhlach
An coire r霉nach is 霉rar fonn,
Gu lurach, miadh-fheurach, m矛n-gheal, s霉ghar
Gach lusan fl霉ir bu ch霉bhraidh leam鈥
Ach bu toil le Donnchadh na mullaichean cuideachd. An t-urram thar gach beinn aig Beinn D貌rain, sgr矛obh e mun bheinn a b鈥檉he脿rr leis, Na chunnaic mi fon ghr猫in, 鈥檚 i bu bh貌idhche leam鈥 Agus ged a dh鈥檉h脿g e Earra-Ghaidheal, agus ged a chuir e seachad iomadach bliadhna ann am baile m貌r Dh霉n Eideann, baile air an robh e gu math measail, cha do bhris e a-riamh na ceanglaichean spioradail a bh鈥檃ige do th矛r nam beann.
Bha e tr矛 fichead 鈥檚 a h-ochd-deug nuair a sgr矛obh e Cead Deireannach nam Beann, mu dheidhinn B猫inn D貌rain:
B鈥檈 sin an sealladh 猫ibhinn
Bhith 鈥檊 imeachd air na sl猫ibhtibh
Nuair bhiodh a鈥 ghrian ag 猫irigh
鈥橲 a bhiodh na f猫idh a鈥 langanaich.
Sgr矛obh Donnchadh B脿n marbh-rann dh脿 fh猫in 鈥 airson duine a bhiodh na sheasamh air a lic, agus am b脿rd marbh, fon fh貌id. Gabh mo chomhairle 鈥檚 bi glic, sgriobh e, cuimhnich tric gun tig am b脿s. Uill, th脿inig am b脿s air Donnchadh ach dh鈥檉h脿g e d矛leab phr矛seil dhuinn as a dh猫idh, d矛leab a bhios be貌 fhad鈥檚 a mhaireas c脿nan nan G脿idheal.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.