|
Ymateb a sylwadau Alan
Llwyd
Awdl gan Gwenallt oedd yr awdl orau yn y
gystadleuaeth hon, ond gwrthodwyd ei chadeirio. Fel yn 'Y Mynach', y gwrthdaro rhwng cnawd ac ysbryd yw thema'r awdl,
ond, yn wahanol i awdl fuddugol 1926, y mae'r cnawd a'r enaid yn un erbyn y diwedd
'Y Sant', gan ddilyn athroniaeth Thomas Aquinas. Mae Gwenallt yn archwilio
pynciau fel natur pechod yn yr awdl, ond cythruddwyd y beirniaid gan y disgrifiadau
agos-at-yr-asgwrn o ryw a geid ynddi, yn enwedig mewn llinellau fel 'Ar hyd
ei blows biws rhedai blys bysedd'. Galwyd yr awdl yn 'bentwr o aflendid' gan
John Morris-Jones. 'Roedd y beirniaid wedi cael digon ar barodrwydd y beirdd
newydd i drin pynciau fel y nwydau rhywiol, yn enwedig ar 么l helynt 'Atgof' Prosser Rhys,
a dyna un rheswm pam y gwrthodwyd cadeirio Gwenallt. Hefyd yr oedd awdl Gwenallt
yn Babyddol ei syniadaeth a'i delweddaeth, ac ofnai llawer ar y pryd, W. J.
Gruffydd, er enghraifft, fod Catholigiaeth ar gynnydd yng Nghymru. Dylanwadwyd yn
gryf ar yr awdl gan gyfrol Saunders Lewis, Williams Pantycelyn (1927). Collwyd
cyfle ym 1928 i wobrwyo awdl anghyffredin.
Y Goron
Testun. Pryddest: ' Penyd'
Enillydd: Caradog Prichard
Beirniaid: Gwili, Wil Ifan, Rhuddwawr
Cerddi eraill: Edgar Phillips (Tref卯n) oedd yr ail am y Goron yn 么l dau o'r
beirniaid.
Ymateb a sylwadau Alan Llwyd Yn y cerddi hyn mae Caradog Prichard yn trafod
gwallgofrwydd, pwnc a oedd yn agos iawn at ei galon gan iddo weld ei fam ei
hun yn dioddef ac yn gorfod mynd i Ysbyty'r Meddwl yn Ninbych. Mae'n adrodd
yr hanes yn ddirdynnol yn ei nofel Un Nos Ola Leuad. Un arall o'r beirdd
ifanc newydd oedd Caradog Prichard, aelod o'r genhedlaeth o feirdd a gredai
fod popeth yn ddeunydd barddoniaeth. 'Roedd seicdreiddiaeth a seicoleg yn
bynciau gweddol newydd yn y dauddegau, a phobl yn dechrau dod i ddeall syniadau Freud, a phroblemau fel gwallgofrwydd. Dan arweiniad Freud, daeth y
meddwl, a chymhlethdod y meddwl dynol, i mewn i farddoniaeth Gymraeg. Awn i
mewn i feddwl y llanc ifanc synhwyrus yn 'Atgof' Prosser Rhys, a chawn gip
ar ei ffantas茂au rhywiol, ac felly hefyd gyda Sant Gwenallt. Yn 'Penyd' cawn
fynd i mewn i ymennydd gwraig wallgof, a dilyn ei meddyliau yn yr ysbyty
meddwl am un diwrnod cyfan o'i bywyd. Fel y dywedodd Caradog Prichard ei hun
yn ei hunangofiant Afal Drwg Adda: 'Yn lle'r ymweliadau wythnosol 芒 Dinbych
mi gawn fynd i mewn i fywyd Mam yno a'i fynegi a'i ddehongli'. Y Fedal Ryddiaith
Sefydlwyd ym 1937
Tlws y Ddrama
Cystadleuaeth gynhlaiwyd rhwng 1961 a 1993
Tlws y Cerddor
Sefydlwyd ym 1990
Llyfrau perthnasol
Dau lyfr Canrif o Brifwyl gan Alan Llwyd,
Cyhoeddwyr, Barddas. Mis Awst 2000.
|
