Â鶹¹ÙÍøÊ×Ò³Èë¿Ú

Mae dynes sydd yn rhannol ddall yn dweud ei bod wedi gorfod gwerthu ei heiddo er mwyn ymdopi gan iddi orfod aros 17 mis i apelio yn erbyn penderfyniad i wrthod ei lwfans anabl.

Mae Denise Edwards, 53 oed o Wrecsam, yn dweud ei bod ar ei cholled o £480 y mis ar ôl i gynllun Taliadau Annibyniaeth Personol gael ei wrthod iddi.

Ar gyfartaledd, mae'r oedi rhwng dechrau a chaniatáu apêl lwyddiannus wedi mwy na dyblu ers 2014/15.

Dywed Llywodraeth y DU eu bod yn parhau yn gyson i wella'r broses.

Fe wnaeth ymchwil gan Â鶹¹ÙÍøÊ×Ò³Èë¿Ú Cymru ddarganfod bod un yn bob 10 person anabl wnaeth herio penderfyniad ar lwfansau orfod aros mwy na 10 mis am arian.

Dywed ymgyrchwyr fod y broses yn ddiffygiol gyda thua 72% o achosion yn cael eu gwyrdroi ar apêl.

Mae TAP wedi bod yn raddol disodli'r Lwfans Talaidau Byw Pobl Anabl ers 2013. Mae'n werth hyd at £145.35 yr wythnos.

Y nod yw helpu tuag ag y gost ychwanegol o anabledd neu salwch hir dymor er mwyn cynorthwyo gyda phethau fel gwisgo, coginio prydau a gallu rhywun i symud o le i le.

Dywed rhai pobl sy'n hawlio'r taliad fod asesiadau yn aml yn rhai dadleuol, a'u bod yn cael eu cynnal gan gwmnïau preifat ar ran yr Adran Gwaith a Phensiynau.

Mae Ms Edwards yn rhannol ddall a tan yn ddiweddar yn defnyddio ci tywys.

Dywedodd iddi golli tua £480 y mis ar ôl penderfyniad i beidio rhoi taliad TAP iddi ym mis Chwefror.

Dywedodd iddi orfod mynd 17 mis cyn iddi ennill ei hapêl.

"Roedd yn rhaid i mi werthu stwff er mwyn byw, pethau fel gemwaith... yn ffodus mi roedd gennyf stwff i werthu.

"Rwy'n hynod o flin oherwydd mae pobl ag anableddau yn cael hi'n ddigon anodd beth bynnag," meddai.

Dywedodd Miranda Evans, o elusen Anabledd Cymru mae'r sefyllfa a'r oedi yn warthus.

"Mae'n annerbyniol fod pobl yn gorfod aros dros 12 mis i apelio, a hynny'n llwyddiannus," meddai.

"Mae'r rhaid iddo ddigwydd yn gynt yn hytrach na rhoi pobl trwy amser trawmatig pan nad oedd ganddynt y modd o gynnal bywyd annibynnol.

Ond dywedodd llefarydd ar ran yr Adran Gwaith a Phensiynau eu bod nhw wedi ymroi yn llwyr i sicrhau fod pobl anabl yn cael y cymorth sydd ei angen.

"Mae asesiadau yn gweithio'n dda i'r mwyafrif o bobl, ond mae profiad gwael un person yn un yn ormod, ac rydym wedi ymroi i wella'r broses fel bod pawb yn cael y cymorth maen nhw ei angen.

"O dan taliadau TAP yng Nghymru mae 40% o bobl yn cael mwy o gefnogaeth nag o dan yr hen drefn," meddai'r llefarydd.

"Mae 3.7m o benderfyniadau TAP wedi eu gwneud, o'r rhain mae 10% wedi arwain at apêl, ac mae 5% wedi cael eu gwyrdroi.

"Mae penderfyniadau yn cael eu newid wrth i bobl gynnig mwy o dystiolaeth, ysgrifenedig neu eiriol."