Main content

Episode 6

Episode 6 of 10

Pr貌gram airson luchd-ionnsachaidh na G脿idhlig c貌mhla ri Iain Urchardan.
John Urquhart guides learners through the intricacies of the Gaelic language.

A bheil sibh ag ionnsachadh G脿idhlig? A bheil sibh feumach air misneachd gus ur G脿idhlig a chleachdadh? Ma tha, 's ann dhuibhse a tha Beag air Bheag, sreath gu s貌nraichte do luchd-ionnsachaidh na G脿idhlig. Gach seachdain, tre貌raichaidh Iain Urchardan sibh tro ch貌mhraidhean agus tro aithrisean a bhios feumail dhuibh nur n-ionnsachadh. Beag air bheag, cuiridh sibh ri ur comasan ann a bhith a' bruidhinn G脿idhlig.

Ann am pr貌gram na seachdain sa, tha Iain a' c貌mhradh ris an neach-ionnsachaidh Eleanor Wood 脿 D霉n D猫agh agus a' cluinntinn mu a roghainnean ci霉il.
Cuideachd sa phr貌gram, bidh an t-Ollamh Michel Byrne an seo le Oisean a' Ghr脿mair agus cluinnear an siathamh earrann den sgeulachd ghoirid againn, An Claigeann aig Damien Hirst le Maoilios Caimbeul.

Presenter John Urquhart guides learners through the intricacies of Gaelic language, dialects, idioms and sayings. This week, John meets Gaelic learner Eleanor Wood from Dundee, grammar help is on hand from Dr Michel Byrne of Glasgow University and 麻豆官网首页入口 archive material is used to illustrate some of the complexities of the language. Listeners can also enjoy the sixth part of the serialised short story, An Claigeann aig Damien Hirst by Maoilios Caimbeul.

Available now

54 minutes

Last on

Sun 30 May 2021 10:30

Tar-sgr矛obhadh: Feasgar: E貌ghann Sti霉bhart

E貌ghann: Bha sinn fada nas fhortanaiche a thaobh an t-s矛de na bha na Tirisdich!


Cathy: Bha gu dearbh.


E貌ghann: Bha, bha sin d矛reach uabhasach. Tha mi 补鈥 smaointinn gun robh an latha far an robh am F猫is aca bha e s貌nraichte math, chunnaic mi gun robh 补鈥 ghrian 补鈥 de脿rrsadh anns na dealbhan a chunnaic mi, agus tha fios 补鈥檓 gum bi na Tirisdich 补鈥 cumail f矛or dheagh chuirm sh矛os ann a shin, is m貌r am beud nach b鈥 urrainn dhomh a dhol dhan an d脿 chuid.


Ach Dihaoine sa chaidh, bha mise 补鈥 ruith campa tron t-seachdain airson na h-貌igridh, agus bha mi 补鈥 faighinn na teachdaireachdan Diciadain bho na m脿thraichean ag r脿dh, 鈥淒猫 fon ghr猫in a tha 补鈥 dol a thachairt Dihaoine?鈥 Tha sinn 补鈥 faighinn rabhadh s矛de a tha eagallach鈥.


Is an uair sin, dh霉isg mi madainn Dihaoine, is bha d矛reach 补鈥 ghrian 补鈥 de脿rrsadh, is bha e d矛reach cho 脿lainn. 鈥橲 e latha cho 脿lainn a fhuair sinn o chionn sia m矛osan! Bha e, bha e d矛reach iongantach. Bha sin 猫ibhinn mar a sheachnaich Le貌dhas an cuid as miosa den t-s矛de, agus bha deagh Fh猫is ann, agus tha e an-c貌mhnaidh math. Tha Ste貌rnabhagh d矛reach air bhoil, is tha e 补鈥 c貌rdadh rium.


Cathy: Bha e iongantach gun d鈥 fhuair sinn 脿s leis, chan ann tric a bhios sin 补鈥 tachairt tha eagal orm. Ach, gu dearbh, ch貌rd e ri daoine, agus tha e 补鈥 sealltainn cuideachd spiorad n脿bachd nuair a tha daoine 补鈥 tighinn c貌mhla bhon bha iad air 脿ite fhosgladh dhan an fheadhainn a bhiodh 补鈥 siubhal chun na F猫ise nach b鈥 urrainn teantaichean a chur an 脿irde. Bha an spiorad sin snog cuideachd ann an Tiriodh, nach robh?


E貌ghann: Gl猫 mhath. Bha sin, bha sin d矛reach iongantach a bhith 补鈥 faicinn daoine 补鈥 fosgladh nan dorsan aca, agus tha fios agad fh猫in ma tha thu air coinneachadh ri duine sam bith 脿 Tiriodh, 鈥檚 e daoine cho fialaidh 鈥檚 a ghabhas air 补鈥 Ghaidhealtachd. Agus 鈥檚 e 脿ite gu math G脿idhealach a th鈥 ann an Tiriodh, fhios agad? Tha daoine 补鈥 d矛ochuimhneachadh gu bheil an cuibhreann de daoine anns an eilean seo aig a bheil G脿idhlig. Fhios agad, tha e cho 脿rd ri 脿ite sam bith taobh a-muigh na h-Eileanan Siar, so tha cultar G脿idhealach is fialaidh ceart acasan, agus tha aoigheachd a bha daoine 补鈥 faighinn d矛reach s貌nraichte, agus tha e math fh猫in, is tha mi an d貌chas gum faigh mi an cothrom a dhol ann aon bhliadhna nuair nach eil e air an aon deireadh-sheachdain ri Hebcelt.


Cathy: Cha chreid mi nach eil thu d矛reach air sin fhaighinn leis na thubhairt thu! Tha mi cinnteach gum bi iad 补鈥 f貌nadh thugadsa ag r脿dh, 鈥淭hig a-nall! Thig a-nall! D矛reach cha leig thu leas a dhol gu c脿il!鈥 Sin an rud a thachras th猫id mi an urras.

Tar-sgr矛obhadh: Siud Thu: Donalda NicComb

Iain: A bheil, a bheil, mar a chanas iad sa ch脿nan eile, a bheil role models agad ma-th脿? A bheil tidsearan ann tro na bliadhnaichean a tha air buaidh sh貌nraichte a thoirt ort fh猫in, agus mar a tha thu 补鈥 deiligeadh ri d鈥 obair san latha a th鈥 ann?


Donalda: Tha mi 补鈥 smaointinn nuair a chaidh mi dhan sgoil an toiseach, 补鈥 chiad tidsear a bh鈥 agam riamh, Miss MacInnes, Ceitidh Mary, agus bha i c脿irdeach dhomh cuideachd. Tha deagh chuimhn鈥 agam oirrese, agus air 补鈥 chiad latha a bh鈥 agam riamh anns an sgoil. Agus bha mi c貌mhla rithe san r霉m bheag airson tr矛 bliadhna, agus tha mi 补鈥 smaointinn 鈥檚 d貌cha an uair sin gun robh mi 补鈥 faireachdainn gun e deagh rud a bhiodh ann a bhith nad thidsear. Gheibheadh tu a bhith trod ri daoine, is gheibheadh tu a bhith gan sti霉ireadh an siud 鈥檚 an seo. So, chanainn-sa gun e ise 补鈥 chiad, gu h-脿raid sa bhun-sgoil, gu bheil deagh chuimhn鈥 agam oirrese, agus 鈥檚 d貌cha a-rithist gun e sin adhbhar a chaidh mi airson an dreuchd a chaidh mi air a shon.


Iain: Ach nuair a tha thu an aois a tha sin, agus nuair a tha thu 补鈥 gluasad air adhart chun an ath chlas, tha thu ag ionndrainn an neach-teagaisg a bh鈥 agad gu m貌r, nach eil?


Donalda: Tha. Tha mi 补鈥 smaointinn nuair a smaoineachas tu air feadhainn bheag 补鈥 dol dhan sgoil an toiseach, an fheadhainn a tha iad e貌lach air, 鈥檚 e 鈥檚 d貌cha am m脿thair. So ma tha tidsear agad a tha dhen aon se貌rsa, a tha 补鈥 coimhead 脿s do dh猫idh is a tha c貌ir is a tha laghach, a h-uile se貌rsa rud mar sin mar a bha Ceitidh, tha sin 补鈥 toirt... tha meas m貌r agad air an t猫 sin, agus bidh deagh chuimhn鈥 agad oirre cuideachd.

Tar-sgr矛obhadh: An Claigeann aig Damien Hirst

Seachdain no dh脿 脿s d猫idh 补鈥 ch貌mhraidh san Athenaeum, fhuair e teachdaireachd f貌n bho aon den luchd-gnothaich a bhiodh 补鈥 d猫anamh reic is ceannach dha. Bhiodh an claigeann ga reic ann an Sotheby鈥檚 ann an latha no dh脿 agus bha d霉il gun cosgadh e co-dhi霉 leth-cheud millean not. An robh e ag iarraidh d猫iligeadh ann am pr矛sean cho 脿rd? Rinn Slim soilleir dha gu robh. D猫 bh鈥 ann an leth-cheud millean not ach airgead p貌caid do dhuine coltach ris-san.


An latha 脿s d猫idh dha a bhith 补鈥 bruidhinn ris 补鈥 Mhorair Merr, bha e air an claigeann fhaicinn, agus thug e buaidh mh貌r air. Cha b鈥 e gun robh e giseagach ann an d貌igh sam bith. Air a chaochladh, cha robh saobh-chr脿bhadh 补鈥 tighinn faisg air a n脿dar. Cha b鈥 e idir. B鈥 e bha ann gur ann le Damien Hirst a bha an claigeann, gur e esan a dhealbh e 鈥 fear-ealain cho ainmeil, no cho droch-chli霉iteach, 鈥檚 a bha san t-saoghal. D猫 an diofar, fhad 鈥檚 a ghleidheadh an claigeann a luach. Agus bha e cinnteach 脿s gun gleidheadh.


Bha daoine ag r脿dh nach robh ann ach bling-bling, ach cha b鈥 e. Nach robh na fiaclan cho f矛or 鈥檚 a ghabhadh fiaclan a bhith. Bhuineadh iad do dhuine a bha 补鈥 coiseachd air an talamh uaireigin, duine coltach ris fh猫in, agus a-nis bha iad cho st脿iteil, urramach, cuairtichte le daoimeanan drileanach, geala, de脿lrach.


Bha e air 补鈥 f貌n a-rithist agus M矛cheal, am fear-d猫iligidh aige, ann an Sotheby鈥檚 air 补鈥 f貌n-l脿imhe. Chaidh 补鈥 phr矛s os cionn leth-cheud millean, ach thuirt e ris cumail air. Cha robh airgead 补鈥 dol a chur stad air. Chaidh an tairgse san rup suas gu leth-cheud millean 鈥檚 a c貌ig, ach cha robh sin gu diofar.听 Fhuair e an claigeann. 鈥橲 ann leis-san a bha e a-nis.

Oisean 补鈥 Ghr脿mair 6: Notaichean

1. 听AIR d猫anamh听听 (鈥榟ave/had done鈥, perfect tenses)


E貌ghann Sti霉bhart:


Tha fios agad fh猫in, ma tha thu air coinneachadh ri duine sam bith 脿 Tiriodh, 鈥檚 e daoine cho fialaidh 鈥檚 a ghabhas air 补鈥 Ghaidhealtachd.鈥
鈥淵ou know yourself, if you鈥檝e met anyone from Tiree, they鈥檙e as generous a people as you鈥檒l find in the Gaidhealtachd.鈥


ma tha thu air coinneachadh ri duine sam bith 脿 Tiriodh听听听听
鈥榠f you have met anyone from Tiree鈥


Ma tha thu 补鈥 肠辞颈苍苍别补肠丑补诲丑听听听听 鈥榠f you鈥檙e meeting, if you meet鈥
Ma tha thu air 肠辞颈苍苍别补肠丑补诲丑听听听 鈥榠f you鈥檝e met鈥


Tha iad 补鈥 产谤耻颈诲丑颈苍苍听听 鈥楾丑别测 are talking.鈥
Tha iad air 产谤耻颈诲丑颈苍苍听 鈥楾丑别测 have talked.鈥


Tha thu 补鈥 togail ort chun na Sp脿inn.听听听 鈥榊ou鈥檙e heading off to Spain.鈥
Tha thu air togail ort chun na Sp脿inn.听听 鈥榊ou鈥檝e headed off to Spain.鈥櫶


Tha mi 补鈥 sgr矛obhadh chun na Comhairle.听听听 鈥业鈥檓 writing to the Council.鈥
Tha mi air sgr矛obhadh chun na Comhairle.听听 鈥业鈥檝e written to the Council.鈥


Bha iad 补鈥 bruidhinn rium.听听听听 鈥楾丑别测 were talking to me鈥
Bha iad air bruidhinn rium.听听听 鈥楾丑别测 had talked to me鈥


Bha iad 补鈥 togail orra.听听听听 鈥楾丑别测听 were heading off.鈥
Bha iad air togail orra.听听听听 鈥楾丑别测 had headed off.鈥櫶


Bha i 补鈥 蝉驳谤矛辞产丑补诲丑.听听听听 鈥楽he was writing.鈥
Bha i air 蝉驳谤矛辞产丑补诲丑.听听听听 鈥楽he had 飞谤颈迟迟别苍.鈥


Cathy Dh貌mhnallach (ri E貌ghann Sti霉bhart):


Bha iad air 脿ite fhosgladh dhan an fheadhainn a bhiodh 补鈥 siubhal chun na F猫ise nach b鈥 urrainn teantaichean a chur an 脿irde.鈥
They had opened a place for the people who鈥檇 be travelling to the festival who couldn鈥檛 put up tents.鈥
鈥淐ha chreid mi nach eil* thu d矛reach air sin fhaighinn.鈥澨鈥淚 do believe you鈥檝e just got (yourself) that.鈥澨
* (Cha chreid mi nach eil听听 =听听 Tha mi 补鈥 smaoineachadh gu bheil)


Bha iad 补鈥 fosgladh听听听听 鈥楾丑别测 were opening鈥
Bha iad air fosgladh听听听 鈥楾丑别测 had opened鈥


Bha iad 补鈥 fosgladh 脿ite听听听听 鈥楾丑别测 were opening a place鈥
Bha iad air 脿ite fhosgladh听听 鈥楾丑别测 had opened a place鈥


Cha chreid mi nach eil thu 补鈥 faighinn sin.听听听听 鈥业 think/believe you鈥檙e getting that.鈥
Cha chreid mi nach eil thu (d矛reach) air sin fhaighinn.听听听听 鈥业 think/believe you鈥檝e (just) got that.鈥


Iain Mac'IlleMh矛cheil (ri Donalda NicComb):


鈥淎 bheil tidsearan ann a tha air buaidh sh貌nraichte a thoirt ort fh猫in?鈥澨
鈥淎re there any teachers who have had a special influence/impact on you?鈥


Tha iad 补鈥 toirt buaidh ort.听听听听听听听 鈥楾丑别测鈥檙e influencing you (/ having an impact on you).鈥
Bha iad 补鈥 toirt buaidh ort.听听听听 鈥楾丑别测 were influencing you.鈥
Tha iad air buaidh a thoirt ort.听听听 鈥楾丑别测 have influenced you.鈥
Bha iad air buaidh a thoirt ort.听听听 鈥楾丑别测 had influenced you.鈥


(Faic cuideachd BEAG AIR BHEAG Sreath 2, Pr貌gram 2.)


AIR A BHITH :听 鈥榟ave/had been鈥


A bheil sibh air a bhith ag 猫isteachd ris na c貌mhraidhean?
Have you been listening to the conversations?鈥
Bha E貌ghann air a bhith 补鈥 ruith campa 貌igridh.听听听
鈥楨飞补苍 had been running a youth camp.鈥


Tha mi ag 猫isteachd.听听 鈥业鈥檓 listening.鈥
Tha mi air a bhith ag 猫isteachd.听听 鈥业鈥檝e been 濒颈蝉迟别苍颈苍驳鈥
Bha mi ag 猫isteachd.听听 鈥业 was listening.鈥
Bha mi air a bhith ag 猫isteachd. 鈥业 had been 濒颈蝉迟别苍颈苍驳鈥.


Tha mi nam dh霉isg.听 鈥业鈥檓 补飞补办别.鈥
Tha mi air a bhith na mo dh霉isg.听听 鈥业鈥檝e been 补飞补办别.鈥
Bha mi na mo dh霉isg.听 鈥业 was 补飞补办别.鈥
Bha mi air a bhith na mo dh霉isg. 鈥业 had been 补飞补办别.鈥


Tha mi 补鈥 siubhal.听听 鈥业鈥檓 迟谤补惫别濒濒颈苍驳.鈥
Tha mi air a bhith 补鈥 siubhal.听听 鈥业鈥檝e been 迟谤补惫别濒濒颈苍驳.鈥
Bha mi 补鈥 siubhal.听鈥业 was 迟谤补惫别濒濒颈苍驳.鈥
Bha mi air a bhith 补鈥 siubhal . 鈥业 had been 迟谤补惫别濒濒颈苍驳.鈥


2.听 鈥揂S听 (teachdail/future)


Faic cuideachd: BEAG AIR BHEAG Sreath 1, Pr貌gram 8, Puing 2.


Teachdail (future):听
...a..., mar a..., ciamar a...?, cuin a...?, nuair a..., ma...听 + 鈥揂S


Cathy Bh脿n (ri E貌ghann Sti霉bhart):
鈥淪in an rud a thachras, th猫id mi an urras.鈥
鈥淭hat鈥檚 what will happen, I bet.鈥


E貌ghann Sti霉bhart:
鈥...daoine cho fialaidh 鈥檚 a ghabhas air 补鈥 Ghaidhealtachd鈥澨
鈥...people as generous as you鈥檒l find in all the Highlands鈥.
(Faic cuideachd BEAG AIR BHEAG Sreath 2, Pr貌gram 1, iii.)


Iain MacIlleMh矛cheil (ri Donalda NicComb):
鈥淎 bheil, mar a chanas iad sa ch脿nan eile, a bheil role models agad ma-th脿?鈥澨


Donalda NicComb:听
鈥...nuair a smaoineachas tu air feadhainn bheag 补鈥 dol dhan sgoil an toiseach鈥澨
鈥渨hen you think of wee ones first going to school鈥


Tachraidh e.听听听听 鈥业t will happen.鈥
Sin an se貌rsa rud a thachras.听听听听 鈥楾hat鈥檚 the sort of thing that happens / will happen.鈥櫶


Togaidh sinn taigh.听听听听 鈥榃e鈥檒l build a house.鈥櫶
Seo an se貌rsa taigh a thogas sinn.听听 鈥楬ere鈥檚 the sort of house we (will) build.鈥櫶


Bruidhnidh mise an toiseach.听听听听 鈥业鈥檒l speak first.鈥
An duine a bhruidhneas an toiseach...听听 鈥楾he person that speaks first...鈥櫶


Ciamar a chanas tu...?听 鈥楬ow do you say...鈥櫶
Cuin a thogas iad orra?听 鈥榃hen do they/will they set off?鈥櫶
Mar a thuigeas sibh...听听 鈥楢s you鈥檒l understand鈥櫶
Mar a chanas iad听听 鈥楢s they say鈥櫶
Ma dh鈥櫭╥steas sibh gu dl霉th听听 鈥业f you listen closely鈥
Ma lorgas sibh eisimpleirean eile听听 鈥业f you find other examples鈥
Nuair a dh鈥檉halbhas sibh, glasaibh an doras.听听 鈥榃hen you leave, lock the door.鈥


Agus cuideachd as d猫idh C貌?, D猫? agus na:


C貌 thogas am balla?听听 鈥榃ho鈥檒l build the wall?鈥
Togaidh sinne e.听听听 鈥榃e鈥檒l build it.鈥


C貌 bhruidhneas riutha?听听听听 鈥榃ho鈥檒l speak to them?鈥
Bruidhnidh mise riutha.听听听听 鈥业鈥檒l speak to them鈥.听


D猫 ghabhas tu?听听听听 鈥榃hat will you have?鈥櫶
Gabhaidh mise m鈥 脿bhaist.听听听听 鈥业鈥檒l have my usual.鈥


D猫 chanas mi riutha?听听听听 鈥榃hat will I say to them?鈥櫶
Can na* thogras tu!听听听听 鈥楽ay anything you like!鈥


*na = 鈥榳hat, that which, all that...鈥.
Tog na thogras tu.听听 鈥楶ick up all you want.鈥
F貌ghnaidh na dh鈥檉h貌ghnas.听听 鈥榃hat will do will do.鈥 = 鈥楨nough is enough!鈥


鈥 脌s d猫idh 鈥as,听听 thu 鈫 tu.
D猫 ghabhas tu
?听听 Ciamar a chanas tu...?听听 Can na thogras tu.听

Abairt na Seachdain

T脿laidh am biadh fiadh na beinne

Broadcasts

  • Sun 22 Nov 2015 21:30
  • Wed 25 Nov 2015 12:00
  • Wed 25 Nov 2015 22:00
  • Sun 29 Nov 2015 10:32
  • Sun 14 Feb 2016 21:28
  • Wed 17 Feb 2016 12:00
  • Wed 17 Feb 2016 22:00
  • Sun 21 Feb 2016 10:32
  • Sun 23 May 2021 21:30
  • Wed 26 May 2021 12:00
  • Wed 26 May 2021 22:00
  • Sun 30 May 2021 10:30

Podcast