Main content

An Litir Bheag 804

Litir Bheag na seachdain sa le Ruairidh MacIlleathain. Litir 脿ireamh 804. Roddy Maclean is back with this week's short letter for G脿idhlig learners.

Available now

4 minutes

Last on

Sun 11 Oct 2020 16:00

Clip

An Litir Bheag 804

Bha mi a鈥� feuchainn ri faighinn a-mach an robh ceangal ann eadar Ruairidh MacIlleathain agus a鈥� Gh脿idhealtachd. Chan eil mi a-mach orm fh矛n! Tha mo smuaintean air fear a dh鈥檉heuch ris a鈥� Bhanrigh Bhictoria a mhurt. B鈥� esan Ruairidh Eideard MacIlleathain. Thathar ag r脿dh gur ann 脿 Alba a bha e, ach chan eilear ag innse c脿ite. Co-dhi霉, bha e a鈥� fuireach ann an Sasainn.

Anns a鈥� Mh脿rt ochd ceud deug, ochdad 鈥檚 a dh脿 (1882), loisg Ruairidh air a鈥� Bhanrigh le gunna-l脿imhe. Bha Bhictoria ann am Windsor. Bha i aig an st猫isean, agus bha sluagh a鈥� feitheamh rithe. Nam measg, bha Ruairidh. Bha a鈥� Bhanrigh air coiseachd thar 霉rlar an st猫isein. Loisg Ruairidh a ghunna. Cha do rinn am peilear cron. Chaidh am ball-airm a thoirt bhuaithe. Thug sgoilearan 脿 Colaiste Eton gr猫im air MacIlleathain. Bha e an uair sin air a chur an gr猫im le poileas.

Carson a bha MacIlleathain ag iarraidh a鈥� Bhanrigh a mharbhadh? Uill, bha e fh猫in ag r脿dh nach robh e ag amas air a鈥� Bhanrigh, ach air cuibhlichean a鈥� charbaid aice. Bha e d矛reach airson aire a thoirt don t-suidheachadh anns an robh e. Bha e be貌 ann am bochdainn. Bha Bhictoria fh猫in dhen bheachd, ge-t脿, gun robh Ruairidh ag amas air a murt.
Bha gu le貌r de dhaoine a鈥� d猫anamh dheth gun robh e 脿s a rian. Chuir e seachad c貌rr is bliadhna ann an dachaigh dhaibhsan a tha a鈥� fulang le tinneas-inntinn. Bha e air a bhith a鈥� bruidhinn ri a phiuthar mu chuideigin a mhurt.聽

Cha robh Ruairidh a fuireach fada ann an dreuchd sam bith. Bhiodh a bhr脿ithrean agus a phiuthar a鈥� cur airgead thuige. Ach bha e gu math bochd. Dh鈥檉huirich e mar iomrallaiche ann an ceann a deas Shasainn. Bha e a鈥� falbh bho bhaile gu baile.

Bha a鈥� ch霉is-ch霉irte aige ainmeil. Aig a鈥� cheann thall, mar a ch矛 sinn, thug i air na h-霉ghdarrasan ann an Sasainn 鈥檚 a鈥� Chuimrigh an lagh atharrachadh. Agus chaidh d脿n a sgr矛obhadh mu oidhirp gus a鈥� Bhanrigh a mharbhadh le b脿rd ainmeil (mas fh矛or) 脿 D霉n D猫 鈥� Uilleam MacGonagail. Tuilleadh bhuam an-ath-sheachdain!

The Little Letter 804

I was trying to find out if there was a connection between Roderick Maclean and the Highlands. I鈥檓 not talking about myself! My thoughts are on a man who tried to murder Queen Victoria. He was Roderick Edward Maclean. It is said he was from Scotland, but it is not said where. Anyway, he was living in England.

In March 1882, Roderick fired on the Queen with a handgun. Victoria was in Windsor. She was at the station, and there was a crowd awaiting her. Among them was Roderick. The Queen had walked across the station platform. Roderick fired his gun. The bullet did no damage. The weapon was taken from him. Pupils from Eton College got hold of Maclean. He was then detained by a police officer.

Why was Maclean wanting to kill the Queen? Well, he was saying himself that he wasn鈥檛 aiming at the Queen, but at the wheels of her carriage. He was just wanting to draw attention to his situation. He was living in poverty. Victoria herself was, however, of the opinion that Roderick was intending to murder her.

Many people reckoned he was insane. He spent more than a year in a home for people who suffer mental illness. He had been speaking to his sister about murdering somebody.

Roderick didn鈥檛 remain in any occupation for long. His brothers and his sister were sending him money. But he was very poor. He lived like a vagabond in southern England. He was going from town to town.

His court case was famous. In the end, as we shall see, it caused the authorities in England and Wales to change the law. And a poem was written about the effort to kill the Queen by a famous poet (if you reckon him to be such) from Dundee 鈥� William McGonagall. More from me next week!

Broadcast

  • Sun 11 Oct 2020 16:00

All the letters

Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.

Podcast: An Litir Bheag

The Little Letter for Gaelic Learners

An Litir Bheag air LearnGaelic

An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)

Podcast