Main content

An Litir Bheag 834

Litir Bheag na seachdain sa le Ruairidh MacIlleathain. Litir 脿ireamh 834. Roddy Maclean is back with this week's short letter for G脿idhlig learners.

Available now

4 minutes

Last on

Sun 9 May 2021 16:00

Clip

An Litir Bheag 834

Bha mi ag innse dhuibh mu Fh猫ill na Bealltainn. Ann an Carmina Gadelica, tha Alasdair MacIlleMh矛cheil ag innse dhuinn mu na teintean a bha daoine a鈥� togail air mullaichean chnoc aig an 脿m sin dhen bhliadhna. 始S e 迟别颈苍迟别补苍-猫颈驳颈苍苍 a chanadh daoine riutha.

Mar ph脿irt dhen deas-ghn脿th, bha an teine-猫iginn air a roinn na dh脿 leth. An uair sin, bha daoine agus crodh air an cur eadar 鈥榙脿 theine Bhealltainn鈥�. Bha sin airson an d猫anamh 鈥榝矛orghlan鈥�.#

Nuair a bha e ann an Le貌dhas ann an ochd ceud deug, seachdad 始s a tr矛 (1873), chuala MacIlleMh矛cheil seanfhacal mun ch霉is aig bodach: Bu dorra dh貌mhsa sin a dh猫anamh dhut na dhol eadar d脿 theine mh貌r Bheaill. It would be more difficult for me to do that for you than to pass between the two great fires of Beall. Bu dorra dh貌mhsa sin a dh猫anamh dhut na dhol eadar d脿 theine mh貌r Bheaill.

Bha an abairt aig daoine cuideachd 鈥� eadar d脿 Bhealltainn. O shean, bha i a鈥� ciallachadh bliadhna 鈥� an t-脿m eadar a鈥� Bhealltainn agus an ath Bhealltainn. Ge-t脿, dh鈥檃tharraich ciall na h-abairt an d猫idh don mh矛osachan atharrachadh. Bha e an uair sin a鈥� ciallachadh a鈥� chiad cheala-deug dhen Ch猫itean, eadar a鈥� Bhealltainn agus a鈥� Bhealltainn dhen t-seann n貌s. 始S e 脿m math a th鈥� ann a bhith a鈥� cur eadar an d脿 Bhealltainn. Tha mi a鈥� ciallachadh le sin a bhith a鈥� cur glasraich.

Tha a鈥� chuthag ceangailte gu m貌r ris a鈥� Bhealltainn ann am mac-meanmna nan G脿idheal. Tha seanfhacal ann: Latha Buidhe Bealltainn, thig a鈥� chuthag 脿s a taigh geamhraidh. Ach tha eun eile ann a fhuair ainm G脿idhlig ann an co-cheangal ris a鈥� Bhealltainn. 始S e sin Eun-Bealltainn no whimbrel ann am Beurla. Bidh an t-eun sin a鈥� tighinn am follais aig an an 脿m sin dhen bhliadhna.

Tha 鈥榚un鈥� eile ceangailte ris an fh猫ill seo cuideachd. 始S e sin glaisean cumhach na Bealltainn 鈥� the mournful wee bird of Beltane. Chan e seo eun ann an dha-r矛ribh, ge-t脿. 始S e gaoth rudeigin fuar a tha ann a bhios a鈥� s猫ideadh ann am meadhan a鈥� Ch猫itein. Glaisean cumhach na Bealltainn.

The Little Letter 834

I was telling you about the Beltane Festival. In Carmina Gadelica, Alexander Carmichael tells us about the fires that people were building on hilltops at that time of the year. People called them 鈥榥eed-fires.鈥�

As part of the ceremony, the need-fire was divided into two halves. Then people and cattle were put between the 鈥榯wo Beltane fires鈥�. That was to 鈥榩urify鈥� them.

When he was in Lewis in 1873, Carmichael heard a proverb from an old man. Bu dorra dh貌mhsa sin a dh猫anamh dhut na dhol eadar d脿 theine mh貌r Bheaill. It would be more difficult for me to do that for you than to pass between the two great fires of Beall. Bu dorra dh貌mhsa sin a dh猫anamh dhut na dhol eadar d脿 theine mh貌r Bheaill.

People also had the phrase 鈥� 鈥榖etween two Beltanes鈥�. In olden times, it meant a year 鈥� the time between Beltane and the next Beltane. However, the meaning of the phrase changed after the changing of the calendar. Then it meant the first fortnight in May, between Beltane and Beltane Old Style. It鈥檚 a good time for planting between the two Beltanes. I mean by that 鈥� planting vegetables.

The cuckoo is strongly connected with Beltane in the imagination of the Gaels. There is a proverb: On the lucky day of Beltane, the cuckook emerges from its winter home. But there is another bird that got its name in connection to Beltane. That鈥檚 the 鈥楤eltane-bird鈥� or whimbrel in English. That bird becomes obvious at that time of the year.

Another 鈥榖ird鈥� is also connected with this festival. That鈥檚 glaisean cumhach na Bealltainn 鈥� the mournful wee bird of Beltane. This is not a real bird, however. It鈥檚 a somewhat cold wind that blows in the middle of May. Glaisean cumhach na Bealltainn.

Broadcast

  • Sun 9 May 2021 16:00

All the letters

Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.

Podcast: An Litir Bheag

The Little Letter for Gaelic Learners

An Litir Bheag air LearnGaelic

An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)

Podcast