Main content

An Litir Bheag 949

Litir Bheag na seachdain sa le Ruairidh MacIlleathain. Litir 脿ireamh 949. This week's short letter for G脿idhlig learners.

Available now

4 minutes

Last on

Sun 23 Jul 2023 13:30

Clip

An Litir Bheag 949

Bha mi ag innse dhuibh mu Chaisteal Chill R脿thaig. Tha e a鈥� nochdadh, mar 鈥楥ulraick鈥�, air seann mhapa a rinn Iain MacFhionnlaigh. Tha loidhne air a鈥� mhapa, a鈥� dol eadar C霉il Lodair agus Cill R脿thaig a tha ag r脿dh 鈥�The Highlanders鈥� March in Order to Surprise the Duke in his Camp鈥�. Tha d脿 loidhne an uair sin a鈥� dol an rathad eile agus tha seo sgr矛obhte orra: 鈥�The Highlanders鈥� March from Culraick to Culloden鈥�.

Air a鈥� ch貌igeamh latha deug dhen Ghiblean, seachd ceud deug, ceathrad 始s a sia (1746), bha armailt an riaghaltais a鈥� campachadh faisg air Inbhir Narann. Bha c霉isean ann am f脿bhar an riaghaltais. Bha barrachd shaighdearan aca na bha aig na Seumasaich. Bha armachd na b鈥� fhe脿rr aca. Agus bha longan-cogaidh aca air acair faisg air 脌ird nan Saor. Bha biadh gu le貌r aca. Cha robh sin f矛or mu arm nan Seumasach.

Air an fheasgar sin, mu thr矛 uairean, dh鈥檃ontaich na ceannardan Seumasach armailt a chur a dh鈥橧nbhir Narann. Bha iad a鈥� dol a thoirt ionnsaigh air an n脿imhdean air an oidhche. Dh鈥檉halbh na Seumasaich aig ochd uairean. Bha iad an d霉il an ceann-uidhe a ruigsinn aig d脿 uair sa mhadainn.聽

Ach bha iad ro shlaodach anns an dorchadas. Aig d脿 uair sa mhadainn, bha iad p矛os beag seachad air Caisteal Chill R脿thaig. Bha astar ri dhol fhathast. Rinn iad co-dh霉nadh tilleadh a Ch霉il Lodair.聽

Bha na saighdearan Seumasach claoidhte. Bha an t-acras orra. Cha robh iad ann an sunnd airson sabaid an ath latha. Agus chaidh an latha sin leis an riaghaltas.

Nuair a bha Caisteal Chill R脿thaig fhathast ann an l脿mhan nan R貌sach, bha bobhla-puinse ainmeil aca. Bha iad a鈥� cumail a-mach gun do ghabh Te脿rlach 脪g Sti霉bhart deoch 脿s.

Beagan l脿ithean an d猫idh sin, an d猫idh Bl脿r Ch霉il Lodair, a r猫ir beul-aithris, thadhail Di霉c Chumberland air a鈥� chaisteal. Dh鈥檉h脿g e paidhir bh貌tannan ann. C貌 aige tha fios c脿鈥檒 na b貌tannan a-nise.

Ma tha 霉idh agaibh ann an eachdraidh nan Seumasach, 始s fhiach s霉il a thoirt air Caisteal Chill R脿thaig, co-dhi霉 on taobh a-muigh. Tha e le buidheann-charthannais Chr矛osdail an-diugh, agus chan eil e fosgailte don mh貌r-shluagh.

The Little Letter 949

I was telling you about Kilravock Castle. It appears, as 鈥楥ulraick鈥� on an old map that John Finlayson made. There is a line on the map, going between Culloden and Kilravock that says 鈥楾he Highlanders鈥� March in Order to Surprise the Duke in his Camp鈥�. There are two lines going the other way and this is written on them: 鈥楾he Highlanders鈥� March from Culraick to Culloden鈥�.

On the fifteenth of April 1746, the government army was camping near Nairn. Matters were favouring the government. They had more soldiers than the Jacobites had. They had better weapons. And they had warships at anchor near Ardersier. They had enough food. That wasn鈥檛 true about the Jacobite army.

On that afternoon, at about three o鈥檆lock, the Jacobite leaders agreed to send an army to Nairn. They were going to attack their enemies at night. They were expecting to reach their destination at two o鈥檆lock in the morning.

But they were too slow in the darkness. At two o鈥檆lock in the morning, they were a little past Kilravock Castle. There was still a distance to go. They made the decision to return to Culloden.

The Jacobite soldiers were exhausted. They were hungry. They weren鈥檛 in a mental condition to fight the next day. And the government won the day.

When Kilravock Castle was still in the hands of the Roses, they had a famous punch bowl. They reckoned that Bonnie Prince Charlie took a drink from it.

A few days later, after the Battle of Culloden, according to tradition, the Duke of Cumberland visited the caslte. He left a pair of [thigh] boots there. Who knows where the boots are today.

If you are interested in Jacobite history, it鈥檚 worth looking at Kilravock Castle, at least from the outside. It鈥檚 owned by a Christian charity today, and it is not open to the general public.

Broadcast

  • Sun 23 Jul 2023 13:30

All the letters

Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.

Podcast: An Litir Bheag

The Little Letter for Gaelic Learners

An Litir Bheag air LearnGaelic

An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)

Podcast