![](https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/640x360/p0hydr10.jpg)
21/12/2001
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 129
Duration: 04:55
Litir 129: Seann Ghr猫igis
C脿ite anns a鈥 Bh矛oball a gheibh sibh lorg air d脿 litir 脿s an aibidil Ghreugaich? 鈥橲 d貌cha, air a鈥 chiad shealladh, gu bheil a鈥 cheist car annasach, oir tha fios agaibh gur ann air aibidil na Laidinn a tha aibidil na G脿idhlig st猫idhichte, seach t猫 na Gr猫igis, ged a bha an Tiomnadh Nuadh air eadar-theangachadh bhon t-seann Ghr猫igis. Gheibhear gach litir anns an aibidil Gh脿idhlig anns a鈥 Bh矛oball, ceart gu le貌r, ach am faighear litrichean aibidil na Gr猫igis?
Uill, gheibhear 鈥 co-dhi霉 d脿 litir 鈥 an t猫 aig toiseach na h-aibidil agus an t猫 aig an deireadh. Alpha agus Omega. Tha amharas agam gum bi m貌ran agaibh air an cluinntinn air bilean ministeir neo sagairt. 鈥淚s mise Alpha agus Omega, an toiseach agus a鈥 chr矛och, tha an Tighearna ag r脿dh, a tha, agus a bha, agus a tha ri teachd, an t-Uile-chumhachdach.鈥
Tha sin a-mach 脿 Leabhar an Taisbeanaidh, neo airson a thiotal sl脿n a thoirt dha, Taisbeanadh E貌in an Diadhair, anns an ochdamh earrann dhen chiad chaibidil. Tha an dearbh theachdaireachd a鈥 nochdadh turas no dh脿 eile anns an leabhar sin. Mar eisimpleir, ann an Caibidil aon ar fhichead, earrann a sia: 鈥淚s mise Alpha agus Omega, an t霉s agus a鈥 chr矛och: bheir mi dhasan air am bheil tart de thobar uisge na beatha gu saor.鈥
Cho-dh霉in an fheadhainn a bha ag eadar-theangachadh a鈥 Bh矛obaill gu G脿idhlig d矛reach mar a cho-dh霉in an fheadhainn a dh鈥檈adar-theangaich gu Beurla e gun tuigeadh an sluagh d猫 bhathar a鈥 ciallachadh le Alpha agus Omega. Cha do dh鈥檃tharraich iad na samhlaidhean sin gu litrichean G脿idhlig no litrichean Laidinneach.
Tha litrichean Greugach nam inntinn an t-seachdain sa oir bha mi a鈥 beachdachadh air a鈥 Gh脿idhlig a chuireamaid air delta, nuair a tha sin a鈥 ciallachadh mar a bhios abhainn uaireannan a鈥 briseadh aig a beul gu sreath de shruthan agus 脿banan. Bidh fios agaibh gur e delta a鈥 cheathramh litir anns an aibidil Ghreugaich. Mar cheann-litir, tha cumadh triantain oirre, an dearbh chumadh a th鈥 air delta aig beul aibhne. Ch矛 thu sin ma bhios tu ann am pl猫ana os cionn a leithid, agus a鈥 coimhead s矛os air.
Chan eil aibhnichean mar sin pailt air a鈥 Ghaidhealtachd, ach bha a leithid uaireigin air an abhainn agam fh矛n 鈥 Abhainn Nis. 鈥橲 d貌cha gu bheil sin doirbh a chreidsinn an-diugh, oir tha mac an duine air cruth beul na h-aibhne atharrachadh gu m貌r thairis air an d脿 cheud bliadhna a dh鈥檉halbh gus am faigh luingeas a-mach 鈥檚 a-steach a Chala Inbhir Nis.
Ach tha na seann mhapaichean ga shealltainn. Ann an seachd deug, seachdad 鈥檚 a ceithir (1774) bha beul na h-aibhne air a roinn ann an ceithir sruthan. Eadar na sruthan sin, bha oitirean ann a bh鈥 air an c貌mhdachadh aig a鈥 mhuir-l脿n. Bha uair ann nuair a bha ainmean G脿idhlig orra uile, agus rachadh muinntir Inbhir Nis a-mach orra airson feusgain a chruinneachadh nuair a bhiodh a鈥 mhuir-tr脿igh ann aig 脿m an reothairt. Cha bu mhath leam feusgan sam bith ithe ann a sin an-diugh!
Agus bha 脿ban neo dh脿 ann cuideachd. 鈥橲 e 脿ban seann sruth far nach bi abhainn a鈥 sruthadh tuilleadh ach a-mh脿in nuair a bhios i loma-l脿n uisge. Bha fear ann far a bheil Sr脿id an 脌bain, no Abban Street, a bha uaireigin mar ph脿irt dhen delta aig beul Abhainn Nis. Agus tha sin gam thoirt air ais don Gh脿idhlig air delta. Dh鈥檉h脿g eadar-theangadairean a鈥 Bh矛obaill alpha agus omega ann an Gr猫igis. 鈥橲 d貌cha gum bu ch貌ir dhuinn an aon rud a dh猫anamh le delta agus, gu dearbh, 鈥檚 e sin a th鈥 ann anns an aon atlas a th鈥 againn ann an G脿idhlig 鈥 air a litreachadh D-E-A-L-T-A.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.