![](https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/640x360/p0hydr10.jpg)
30/11/2001
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 126
Duration: 04:23
Litir 126: Se貌ras Wade
Bidh fios agaibh gu bheil m貌ran daoine ann an Alba nach eil uabhasach d猫idheil air laoidh n脿iseanta Bhreatainn, 鈥淕od Save the Queen鈥 no 鈥淕od Save the King鈥 mar a bh鈥 ann an toiseach. Tha diofar adhbharan ann airson sin ach, nam measg, tha gu robh an t-貌ran gu math trom air muinntir na h-Alba nuair a th脿inig a鈥 chiad iris dheth a-mach ann an cl貌 anns an D脿mhair, seachd deug, ceathrad 鈥檚 a c貌ig (1745).
Seo ceithir loighnichean 脿s aon rann dhen 貌ran:
May he sedition hush
And like a torrent rush
Rebellious Scots to crush,
God Save the King!
Is math nach eil iad a鈥 seinn sin nuair a bhuainnicheas Breatainn bonn 貌ir aig na geamannan Oilimpigeach!
Ach c貌 鈥渉e鈥 鈥 c貌 e 鈥 anns an 貌ran 鈥 am fear a tha a鈥 dol a dh猫anamh sgrios air na reubaltaich Albannach? 鈥橲 e a bh鈥 ann, fear a dh鈥檉h脿g d矛leab mh貌r as a dh猫idh air a鈥 Ghaidhealtachd. Fear le ainm a tha aithnichte don mh貌r-chuid fhathast an-diugh 鈥 an Seanailear Wade. Ann am Bliadhna a鈥 Phrionnsa, bha e os cionn an airm ann an Sasainn agus seo mar a nochdas e ann an laoidh n脿iseanta Bhreatainn, anns na tr矛 loighnichean ro na ceithir shuas:
God grant that Marshal Wade
May by Thy mighty aid
Victory bring鈥.
Rugadh Se貌ras Wade ann an Eirinn. Thathar ag r脿dh gum b鈥 esan a鈥 chiad Eireannach, am measg mh矛ltean, a thog rathaidean ann an Alba thairis air an d脿 cheud gu leth bliadhna a dh鈥檉halbh. Cha b鈥 e einsin矛r a bh鈥 ann, ge-t脿, ach saighdear. Cha robh e fi霉 鈥檚 fichead bliadhna a dh鈥檃ois nuair a chaidh e an s脿s ann an cogadh an toiseach, ann an arm Bhreatainn, ann am Fl脿nras agus anns an Sp脿innt. R脿inig e 矛re Mhaidseir-Seanaileir agus bha e an s脿s ann a bhith a鈥 cumail s霉il air Seumasaich ann an Sasainn ann an seachd deug is c貌ig-deug (1715) nuair a bha ar-a-mach ann an Alba. Ann an seachd deug, fichead 鈥檚 a dh脿 (1722), chaidh a thaghadh mar bhall p脿rlamaid airson Bath.
Ach d脿 bhliadhna as d猫idh sin, dh鈥檌arr an R矛gh, De貌rsa a h-aon, air dhol chun na Gaidhealtachd airson s霉il a thoirt air suidheachadh muinntir an 脿ite. Bha Mac Shimidh, ceann-cinnidh nam Frisealach, air innse don riaghaltas gu robh m貌ran ann a bha gu math m矛-thoilichte agus a dh鈥檉haodadh a bhith na chunnart don r矛oghachd. Na aithisg, sgr矛obh Wade gu robh faisg air dusan m矛le duine air a鈥 Ghaidhealtachd a bha deiseil airson sabaid as leth mac R矛gh Sheumais a Seachd, Seumas Sti霉bhart, athair a鈥 Phrionnsa The脿rlaich. Cha robh ann an Te脿rlach aig an 脿m sin ach leanabh beag.
Bha Wade mothachail don t-suidheachadh dhoirbh anns a bheil saighdearan ann an d霉thaich gharbh far nach eil rathaidean no drochaidean, agus far a bheil e貌las fada nas fhe脿rr air cumadh na t矛re aig an fheadhainn a bhuineas don d霉thaich. Bha e cuideachd mothachail don duilgheadas a bh鈥 aig an arm ann a bhith a鈥 gluasad saighdearan is armachd is biadh is eile eadar na ceithir gearastanan a chaidh a thogail air a鈥 Ghaidhealtachd as deidh an ar-a-mach anns a鈥 bhliadhna c貌ig-deug. B鈥 iad sin an fheadhainn aig Cille Chuimein, Loch Laomainn, Gleann Eilg agus aig Ruadhainn, faisg air Cinn a鈥 Ghiuthsaich.
Ach tha aon rud annasach mu dheidhinn aithisg Wade. Cha do mhol e gum biodh rathaidean air an togail gu maith an airm no gun d猫anadh e fh猫in c脿il dhen t-se貌rsa. A dh鈥檃indeoin sin, ge-t脿, cha b鈥 fhada gus an robh e air ais air a鈥 Ghaidhealtachd, a鈥 d猫anamh sin. Bheir sinn s霉il air cuid de na rinn e an ath-sheachdain.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.