D agus G air an s猫imheachadh
Anns an leasan seo, tha sinn a’ dol a thoirt sùil air an fhuaim a tha sinn a’ faighinn nuair a tha am fuaim D air a shèimheachadh, agus tha sinn a’ faighinn an aon fhuaim bhon fhuaim G air a shèimheachadh cuideachd.
Nuair a tha na fuaimean D agus G air an sèimheachadh, tha iad a’ dèanamh fuaim mar seo. DH. GH. Tha am fuaim a’ tighinn bho chùl do bheòil. Feuchaibh ri G agus H a ràdh aig an aon àm. Mar a chluinnear, mar eisimpleir, anns an fhacal DHachaigh. DHachaigh. DHachaigh. No ann an ro-riochdairean – no prepositional pronouns - ro-riochdairean leithid:
DHomh. DHomh.
DHut. DHut.
DHa. DHa.
DHi. DHi.
Seo eisimpleirean eile le ainmearan boireann – feminine nouns - ainmearan boireann a tha a’ tòiseachadh le G.
A’ GHàidhlig. A’ GHàidhlig.
A’ GHort. A’ GHort.
A’ GHualainn. A’ GHualainn.
Is dòcha gun do mhothaich sibh gu robh na faclan seo uile a’ tòiseachadh le G leathann – sin G agus fuaimreag leathann - a broad vowel - fuaimreag leathann na chois. Is iad na fuaimreagan leathann A, O agus U. Sin A, O agus U. Ach nuair a tha G caol – sin G agus tè de na fuaimreagan caola - the slender nouns - fuaimreagan caola, E no I na chois air a shèimheachadh, tha am fuaim rud beag eadar-dhèalaichte. Tha e nas fhaisge air “Yuh”.
Le sin, canaidh sinn:
A’ GHealladh. A’ GHealladh.
A’ GHealach. A’ GHealach.
A’ GHeir. A’ GHeir.
Chan eil ainmearan boireann a tha a’ tòiseachadh le D uair sam bith air an sèimheachadh ann an gin de na tuiseilean, ach bidh às dèidh riochdairean pearsanta – no personal pronouns - riochdairean pearsanta. Seo eisimpleir no dhà:
Mo DHìcheall. DHìcheall.
Do DHeoch. DHeoch.
A DHìnnear. DHìnnear.
Air ais gu G-H a-nise, agus cluinnear seo aig deireadh an fhacail cuideachd. Seo agaibh eisimpleirean le fuaimreagan leathann:
CarraGH. CarraGH.
ÒrduGH. ÒrduGH.
A-rithist, le fuaimreagan chaol na chois, tha an fhuaim rud beag eadar-dhealaichte. Èistibh ri na h-eisimpleirean seo:
RìGH. RìGH.
ÀiriGH. ÀiriGH.
ÈiriGH. ÈiriGH.
Agus seo eisimpleirean le D agus H:
AchaDH. AchaDH.
GàrraDH. GàrraDH.
FioDH. FioDH.
Agus le fuaimreag chaol:
AiriDH. AiriDH.
SiliDH. SiliDH.
CungaiDH. CungaiDH.
Nise, ma chì sibh na fuaimean DH agus GH air an sèimheachadh ann am meadhan facail ann an Gàidhlig sgrìobhte, mar as trice, chan eil e a’ dèanamh fuaim idir. When you see DH or GH in the middle of a word, it’s usually silent. Seo eisimpleirean le DH ann am meadhan an fhacail:
TaDHal. TaDHal.
TìoDHlac. TìoDHlac.
ToDHar. ToDHar.
DrùDHadh. DrùDHadh.
Agus le fuaimreag chaol:
CuiDHteas. CuiDHteas.
RàiDHeil. RàiDHeil.
FiDHeall. FiDHeall.
Agus eisimpleirean le GH:
LaGHach. LaGHach.
TaGHadh. TaGHadh.
BrèaGHa. BrèaGHa.
SaoGHal. SaoGHal.
Agus le fuaimreag chaol:
SaiGHead. SaiGHead.
BàiGHeil. BàiGHeil.
UiGHean. UiGHean.
Uill tha sinn air deireaDH leasain eile a ruiGHinn. Tha mi an dòchas gun tug e cuideachaDH DHuibh!
